ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: در سال ۱۹۱۵ برای اولین بار یک دانشمند روسی به نام کوکوروف بررسی علمی از آب دریاچه اورمیه را ارائه داد. در سال ۱۹۱۷ یک دانشمند دیگر روسی به نام واگ خلوبین تحلیل دقیقتر دیگری انجام داد. کشتیهای بخار در یاچه اورمیه در سال ۱۳۲۰ قمری به آب انداخته شد و تا این سال امتیاز کشتیرانی به شاهزاده امام قلی میرزا داده شد.
در سال ۱۳۲۸ شمسی کارخانه قند اورمیه در اراضی ساعتلو و خانقاه ساخته شد که در سال ۱۳۲۹ به بهره برداری رسید.
کشت توتون در اورمیه از سال ۱۳۲۶ شروع شد.
اولین ایستگاه مدرن دامپروری در ۱۳۱۶ در قریه خه نه یه (خانقاه) ساخته شد که با وقوع جنگ جهانی دوم تاسیسات این ایستگاه فرو پاشید.
مدرسه کمالیه اولین مدرسه به سبک نوین اورمیه بود که به دست میرزا ابوالفضل حکمت در سال ۱۳۲۳ ق تأسیس شد.
مدرسه اسلامیه در سال ۱۳۲۴ق به وسیله حاج محمد حسن خان امیر نظمی افشار تأسیس شد.
مدرسه نوید دانش ۱۳۲۶ق به وسیله حسین مستشاری تاسیس شد.
مدرسه توفیق در سال ۱۳۲۶ق به وسیله میرزا رحمت الله توفیق تاسیس شد.
مدرسه جلالیه در ۱۳۲۴ق توسط میر جلال هاشمی تاسیس شد.
سال ۱۲۹۸ش تاسیس اولین اداره فرهنگ اورمیه آذربایجان به ریاست حسین خان مستشاری
اولین مدرسه دخترانه اورمیه در سال ۱۲۹۸ به مدیریت خانم بدرالملوک انصاری تأسیس شد.
دانشسرای کشاورزی اورمیه در بهمن ۱۳۲۸ در محل قدیم مدرسه پزشکی آمریکاییها تأسیس یافت.دانشکده کشاورزی اورمیه در سال ۱۳۴۵ تأسیس شد.
اولین روزنامه اورمیه در سال ۱۲۸۶ شمسی به نام فریاد توسط میرزا حبیب الله آقازاده منتشر شد. روزنامه ی اتفاق توسط حاجی ابراهیم افشار در سال ۱۳۲۸ فروردین ۱۳۲۹ ق در اورمیه منتشر می شد.
کلیساهای اورمیه از همان اوان ورود مسیونر های مذهبی یعنی سال ۱۸۳۴م به تدریج ساختمان گردیده و رونق یافته است.
آذربایجان در سال ۱۳۱۱ خورشیدی بر اساس تصمیم هیئت دولت از نظر سیاسی به دو قسمت تقسیم و مرکز ایالت غربی اورمیه شد. شهرهای این ایالت خوی ، مهاباد ، مراغه و میانه بود. اولین استاندار محمدساعد مراغه ای (ساعد الوزاره) نخست وزیری بعدی بود.
نظمیه یا شهربانی اورمیه بعد از انقلاب مشروطیت ۱۲۸۵ شمسی تأسیس شد و محل نظمیه در میدان توپخانه (توپخانه میدانی بود ) وریاست آن با اسدآقاخان بود.
اولین رئیس بلدیه اورمیه حسین خان بیگلربیگی افشار بود که در زمان جنگ اول جهانی خدمت می کرد.
اداره صحیه دولتی به ریاست دکتر احمدخان پزشک پور در سال ۱۳۰۲ تأسیس شد.
اولین رئیس عدلیه اورمیه رکن الملک بود که در سال ۱۲۹۸ به ریاست آن انتخاب شد.
تأسیس اداره ثبت اسناد اورمیه در مرداد ۱۳۱۲ش توسط نورالدین امامی پسر حاجی امام جمعه خویی که بعدها نماینده مجلس و معاون رئیس مجلس شد
بانک ملی اورمیه در سال ۱۳۱۰ ش در محل فعلی بانک اصلی ملی در خیابان کاشانی تأسیس شد.
امتیاز احداث تلفن در اورمیه از طرف مظفرالدین شاه به اسدالله منصور داده شد. در سال ۱۳۳۵ ق تلفن خودکار اورمیه در قسمتی از اراضی قبرستان حاجی خان ایجاد شد.
اداره راه اورمیه در سال ۱۳۰۶ ش توسط مهندس تیمور ملک اصلانی تأسیس شد.
اداره ثبت احوال اورمیه در سال ۱۳۰۶ش تأسیس شد.
خیابان امام امروزی در سالهای اولیه دوره پهلوی توسط مشهدی محمدحسین معمار معروف به ملا اوستا کشیده شد.
در سال ۱۳۱۱ شمسی ساختمان شهرداری اورمیه در میدان ایالت افتتاح شد.
۷ آذر ۱۳۰۷ شیرو خورشید اورمیه به ریاست آیت الله سیدحسین عرب باغی و عضویت معتمدالوزاره ، حسین خان بیگلربیگی ، نایب دوم خاکپور رئیس نظمیه اورمیه ، میرزا خلیل افشار دوافروش ، حاجی یدالله خان امیر نظمی افشار( حاجی امیر منظم) رئیس اوقاف اورمیه و محمد تمدن تشکیل شد.
روز ۱۹ آذر ۱۳۰۷ اولین بیمارستان ۲۵ تخت خوابی اورمیه تأسیس شد. ۳ آذر ۱۳۹۷
