ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: بوگونکو ایراندا یئر آدلاری فارسلاشدیریلان کیمی، روس حاکمیت دؤنمینده ده داغلیق قاراباغ لوغتی‌نی روسلاشدیریب ناقورنو قاراباغ ائتمیشدیلر. آما بیزجه ناقورنو لوغتی اصلینده تورکجه‌دن روسجایا گئتمیش بیر لوغتدیر.
میرعلی سیدوف «آذربایجان خالقی‌نین سوی‌کؤکونو دوشونرکن» کیتابیندا (ص 40) ناق و نوق سؤزونون تورک دیللرینده او سیرادان تاتار، قازاق، قاراقالپاق، قیرقیز و اؤزبک دیللرینده محکم، ساغلام و برک آنلاملارینی قئید ائدرک تورک طایفالاریندان اولان نوقای و ناقای ائلینین آدینی برک، بؤیوک و ساغلام تانری ترجمه ائدیبدیر.
ناق سؤزو آذربایجان تورکجه‌سینده ده «بؤیوک» آنلامیندا گؤزه چارپیر و بیز نهنگ و بؤیوک بالیقلارا ناققا و بؤیوک مال- قارا یانی اینک و جامیش سوروسونه ناخیر، ناقیر دئییریک. بلکه او حئیوانلارین اووسار و بویون‌باغلارینا دئییلن نوختا و نوقتای سؤزو ده همن کؤکله باغلی اولاراق برکیمیش باغ آنلامیندادیر.
داها دیققته لاییق نوکته بودورکی دیوان الغات الترک (نشر اختر، ص 271) کیتابیندا نیغ و نیژ سؤزو داغ لوغتی ایله بیرله‌شرک نیغداغ شکلینده و ابزارلاری ایتیلدن داش آنلامیندا گلمیشدیر. بئله‌لیکه ناق سؤزونون بؤیوکلوک معناسینا و نوقای، ناققا، ناخیر، نوختا، نیغداغ سؤزلرینه دایاناراق دیلیمیزده داغلیق یئرلره بِؤیوک و برک اولدوقلاریندان دولایی، ناق سؤزو باغلانمیشدیر و بیزیم بونا بیر باشقا شاهیدیمیز واردیر.
سولدوز ماحالی‌نین مرکزی و بوتای آذربایجانین شوشا طالئعلی شهری‌نین آدی، فتحعلیشاه و عباس‌میرزا طرفیندن یازیلان سندده «نقدای» قلمه آلینیب و شفاهی دیلده نه‌قه‌دئی و ناقادئی سسله‌نیر. بو آد ناق صفتی و دای ایسمیندن یارانمیش بیر سؤزدور. تای و دای لوغتی داغ، تپه و قالا آنلامیندادیر و تورکون ایلکین بئشیکلریندن ساییلان آلتای داغی‌نین آدیندا گؤزه چارپیر. بئله‌لیکه ناقادای بؤیوک داغلیق، تپه‌لیک و قالالیق دئمکدیر.
یوخاریدا سادالانان ندنلره گؤره، بیزجه داغلیق آنلامیندا اولان ناقورنو لوغتی، تورکجه‌دن روسجایا گئتمیش بیر سؤزدور.
