ابراهیم رشیدی(ساوالان): شبی که هزار “اولدوز” بر فراز آسمان تبریز درخشید

گادتب: بیست‌وپنج سال بود که هیچ روزنامه یا مجله‌ای اجازه نشر به زبان ترکی نیافته بود، حتی برای چند سطر. آخرین نشریات ترکی- فارسی به زمانی برمی‌گشت که رقابت مصدق- محمدرضا باعث شده بود که مرکز مشغول گرفتاری‌های خودش باشد و فضای نیمه‌بازی در تبریز بوجود آید.

نویسندگان آذربایجان در طول همه آن سال‌ها، حلقه‌های کوچک خود را حفظ کرده بودند و نیمه‌شب در خانه‌های همدیگر جمع شده و به خواندن آثار خودشان می‌پرداختند. آنها می‌نوشتند ولی مجبوربودند نوشته‌هایشان را از چشم حکومت نژادپرست پنهان کنند، برای همین آثار آنها هیچ خواننده‌ای جز خودشان نداشت. نویسنده اثر را به شوق خوانده شدن می‌نویسد، اما آنها بعد از نوشتن ساعت‌ها به دفتر نوشته‌ها زُل زده و به فکر فرومی‌رفتند. این روایتی واقعی از زندگی صدها سهند، ساهر و صباحی است. آما آنها باز نوشتند و نگهداشتند و هسته‌های کوچک دوستانه خود را حفظ کردند.

تا اینکه، ساعت دو بعدازظهر 26 دی 57 رادیو رفتن شاه را به همه خبر داد. همان روز چند نفر از نویسندگان و زندانیان سابق جهنم برازجان، شیراز، تهران و تبریز به ریاست عباد احمدزاده در تبریز گرد آمدند تا هر چه سریعتر روزنامه‌ای به زبان ترکی با نام اولدوز را منتشر کنند. نیازی به نوشتن نبود. نوشته‌هایی که در همه این سال‌ها در کنج خانه‌ها منتظر این لحظه بودند خود را به چاپخانه رساندند. با آنکه فرمان حکومت نظامی صادر شده بود هشت نفر ساعت دو نصفه‌شب در چاپخانه گرد آمده و کار حروفچینی را تاساعت شش صبح انجام دادند. ساعت شش صبح هزار اولدوز برفراز تبریز درخشید و دستگاه چاپ آلبرت بعد از 25 سال حروف ترکی را شادمانه لمس کرد. صبح زود اولدوز در چهارراه شهناز تبریز به فروش گذاشته شد و خیلی زود تمام شد. ظهر آن روز ده هزار نسخه دیگر به چاپ مجدد رسید.

فردای آن روز گروهی از آشیق‌ها، سازها را به سینه فشرده و در خیابان‌ها و میادین شهر ظاهر شدند. آشیق حسن اسکندری سوار اوتوبوس‌های شرکت واحد شده و برای مسافران شعر حماسی «ائل گوجو، سئل گوجو» را خواند.

انتشار اولدوز، درست یک روز بعد از رفتن شاه ثابت کرد که مطالبات ملی ترک‌ها، در تمام آن سال‌های سخت و سنگین نمُرده بود و از آنجا که تصور می‌کردند انقلاب، آزادی فرهنگی آنها را به رسمیت خواهد شناخت با آن همراهی کردند. سیاست حکومت برآمده از انقلاب در قبال این نشریه، در اولین سال انتشار با تساهل و تسامح همراه بود، اما بعد از استحکام و تثبیت موقعیتش اولدوز نیز به مانند بسیاری از نشریات غیرفارسی توقیف شد.