پنج‌شنبه , مارس 28 2024
azfa

بهنام کیانی: تحریف تاریخ و ماهیت آن

گادتب: داریوش شایگان متولد تهران و اصالتا آذربایجانی است وی کتاب های در حوزه اسطوره نوشته و هندشناس مشهوری است.شایگان پس عمری نویسندگی در ۲ فروردین ۱۳۹۷ درگذشت .

ایشان از جمله نویسندگانی است که علی رغم اصالت ترکی خود در خدمت پان ایرانیسم بود و بیشتر مقالات وی نوعی سوق دادن فرهنگ متکثر ایران به سمت آریایی بود .در اینجا قصد ما نقد یکی از نوشته های وی در ماهنامه هنرهای تجسمی با عنوان « تصویر یک جهان » می باشد .

به عقیده شایگان در هنر سفالگری تصاویری از روح هنر ایرانی وجود دارد که به اندازه قدمت دنیا تاریخ دارد .این تصویر عبارت از فضای که به چهار قسمت تقسیم شده و مرکز آن محور یک صلیب است و این نخستین روح است از «هاویه» یا« ظلمت نخستین»۱. آنگاه شایگان بلافاصله این تصویر را منتسب به کتب اوستا می کند که برای اولین بار مطرح کرده است و نمونه آن را در آئین مزدیسنا متذکر می شود۲ .وخیلی عجیب می نماید که ایشان چنین خاطره ازلی را به عنوان تجلی از یک روح قومی فرض می کند که توانسته است در برابر هجوم اقوام دیگری که به ایران تاختند تاب آورد و آن گسیختگی فرهنگی و احتمالا سیاسی را تاب آورد. اجمالا باید بگویم چنین طرحی از نظام هستی مسبوق به سابقه بسیار ابتدایی از اقوام مختلف بوده و شاید قوم آریایی در یک تغییر جغرافیایی آن را از اقوام ملل همسایه به اخذ گرفتند. تصویر جهان به چهار قسمت و یا حتی چهار عنصر اصلی ابتدا در آثار هنر سومری و ایلامی به ظهور رسیده است و این زمانی است که می باید دستکم دوهزار یا هزار پانصد سال طول می کشید تا آریایی ها با آن آشنا شوند . طبق عقاید سومریان « عالم ساخته از چهار عنصر ، هوا ،اسمان ،دریا و زمین هست و توسط چهار خدای انلیل و انو ،انکی و نینخور » به مثابه موکلان آن اداره می شوند ۳ . در اندیشه شایگان این صورت نخستین همان «صور معلق یا عالم مثال» است که در اندیشه ایرانی تبلور یافته و ماده و روح را در پیوندی معنوی و مادی قرار داده است۴ شایگان به نادرستی و یا به عمد به این واژه اسلامی می چسبد واین اندیشه را که بر گرفته از فلوطین و رواقیون یونانی است در پیوند با اسطوره ایرانی قرار می دهد با این حال حتی از این حیث نیز صور معلقه در اندیشه ابن عربی و عرفای دیگر رنگ و بوی قرآنی داشت و بالکل با آنچه در اسطورها به صورت فلسفه ابتدایی مطرح می شد متفرق بود .نکته بعدی که در تفسیر مینیاتورهای می کند بی هیچ پیشینه تاریخی تمامی آنها را تجلی روح آریایی مسلمان در حوزه نگارگری قلمداد می کند

شایگان با تسلطی که بر عرفان شرقی دارد سعی دارد هنر مینیاتوری را از مفاهیم دائوی چینی وذن و حتی بودایی خالی کند و در اختیار تفکر ایرانی قرار دارد .هنر مینیاتوری که دست پرورده ترکان ختایی است بدون آنکه تاثیری از هنر تورکی و حتی مغولی داشته باشد به صورت ماده خامی جهت تفسیر های من در آوردی وی قرار می گیرد.علی رغم تاکید و تصدیق بورکهارت و آرتور پوپ مبنی برتاثیر این هنر از عنصر مادی ومعنوی مغولی و تورکی همه را به نام هنر آریایی مصادره می کند .

شایگان هنر تاویل که در مکاتب عرفانی نقش اساسی دارد آن را در تفسیر مینیاتورها موضوع اساسی می داند، با تعجب چنین شیوه ای را باز دستاوردی آریایی می داند۵.مسئله اساسی شایگان در این است که اولا ایشان تنها به مینیاتورهای توجه دارد که به صرف نوشتن اشعار فارسی ،مالکیت آریایی به خود گرفته اند و اگرچنین باشد در این صورت مینیاتورهای های تورکی و حتی عربی را که تفسیری از فضای عرفان اسلامی کشیده شده است را با چه تعابیری میتوان تاویل نمود؟ ،شایگان نگارگری یا مینیاتورها را مختص فارسی می داند حال آنکه واقعیت تاریخی چیزی غیر از این است .زیرا اولا مینیاتورها در دوره سلجوقیان وارد ایران شدند در دوره مغول گسترش پیدا نمودند و در دوره تیموری و صفوی دارای مکاتب خاصی شدند که به غیر از مکتب شیراز اکثر این مکاتب تورکی و در مناطق تورک نشین جهش پیدا نمودند و از این بابت تحریف تاریخ به بهای و بهانه پایه گذاری یک بدعت در اندیشه سیاسی به معنای کشف حقیقت نیست بلکه پرده افکنی بر واقعیت است.اگر بخواهیم با ادبیات خود ایشان حرف بزنیم غرض بایستی نه تعیین این یا آن یکی باشد بلکه سهم شایسته هرکس سر جای خود باشد در اینجا آنچه مهم است همدلی است که در هنر مینیاتوری و سایر هنرها موجود است صحبت بر سر منافع یک گروه یا یک قوم خاص نیست زیرا تا آنجا که مرتبط با هنر انسانی است مرزهای تاریخی چندان اهمیت ندارد بلکه عمل روح و حیات روحی است که در مناطق  جغرافیای متعدد به ظهور میرسد بی آنکه اندیشه ناسیونالیستی را پیش پای هنرمند بگذارد

دوباره امتحان کنید

پاشینیان: ارمنستان «دولت در تبعید قاراباغ» را به رسمیت نمی‌شناسد

گادتب: نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، در جلسه کابینه دولت این کشور در واکنش به اظهارات …

تداوم بازداشت و بی‌خبری از وضعیت وحید اصغری، نوجوان هفده‌ساله تبریزی

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، وحید اصغری، دانش‌آموز هفده‌ساله ساکن شهر سهند تبریز، علیرغم گذشت …

دیدگاهتان را بنویسید