ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: سخنرانی آقای حسین زاده، نماینده محترم شهرمان سولدوز، من را به نگاشتن این یادداشت کوتاه واداشت که نام های جغرافیایی، وابسته به اراده سیاسیون یا فرد و هیچ دستگاه دیگری نیست. این نام ها، برآیند سوژگی کنشگران تاریخی در گستره فضای جغرافیایی است. نگرانی سیاسیون و دست برد ایشان در این نام ها خطای نابخشودنی است که متاسفانه در دوران رژیم طاغوت و پهلوی، تحریف نام های تاریخی- جغرافیایی ، صدمات زیادی زده است. نه تنها تحریف نام ها، به آن مرکزگرایی و عینیت سیاسی که ایشان ( در حالت خوشبینانه) به دنبال آن بودند نرسید بلکه طرح های عجیب و غریبی به منظور توجیه نام های نامناسب ثانویه بوجود آمد و اتفاقا به وحدت ملی صدمه زده است.
“نام” صرفا امر زبان شناختی نیست که در قالب دانش مذکور بتوان با اتصال چند واژه به همدیگر به “تولید نام” برای یک مجموعه اقدام نمود. واژه، یک “بازنمایی فضامند” هست. تولید فضا در قالب نام عینیت می یابد. زمانی که نظام های اقتصادی – سیاسی ، فضای خود را برنامه ریزی و سازماندهی می کنند ، نام ویژه خود را بر آن می گذارند. یعنی به سیاق “دو سوسور”، زبان شناس شهیر فرانسوی، نام، حامل ساختار “دال و مدلولی” برای تولید معنا در ذهن سوژه هست.
نام ، حامل حقیقت یا ناحقیقت هم هست. به عبارت دیگر “واژه نام” معرف راستی و درستی و در عین حال ناراستی و دروغ نیز هست. نام ها، رسوب چیزهای دیگری نیز هست. از جمله ایدئولوژی ؛ مثلا حکومت های ایدئولوژیک ، نام های خاصی را برای افراد و اجتماعات و شهرها و خیابان ها و …. تبلیغ می کنند یا اجتماعاتی که بخش بزرگی از تاریخ اجتماعی شان در سیطره و سلطه استعمار بوده اند معمولا نام ” استقلال” یا نام ” آزادی” را بر خیابان های اصلی شهرهای بزرگ انتخاب می کنند.
در این بین جعل ها و تحریف هایی هم از نام اصلی اتفاق می افتد. همانند بسیاری از نام های تاریخی آذربایجان که بعد از شوونیسم پهلوی به نام های عجیب و غریب و گاها توهین آمیز تغییر داده شد مانند سارقیه به جای “ساری قایا” در مرند یا اخمقیه به جای ” آخما قایا” در تبریز و ….
نام های جغرافیایی مانند نام دشت ها، شهرها، روستا ها، کوه ها و دره و تپه ها و دریاها در قالب مفهومی فهمیده می شود به نام توپونومیا toponomia . در واقع توپونومیا که واژه ای یونانی است، شبیه لایه های زمین شناختی مفهوم مشترک لایه های متنوع و متکثر تاریخ، جغرافیا، زبان شناسی و فرهنگ است که در کنشگری متقابل با همدیگر تجربه زیسته را بوجود می آورند.
توپونومیا ، فصل مشترک رخدادها و حوادث تاریخی نیز هم هست. به این منظور که کنشگران تاریخی، هویت فردی و جمعی خود را به عنوانی پیوند می زنند که آن ها را همبسته و همراز می کند.
سولدوز، یعنی ” سولو sulu” + ” دوز duz” : دشت پر آب.
این نام حامل جغرافیا و تاریخ این محدوده است. جایی که باغداران و کشاورزان سنتی، در یافتن منابع آبی چندان دچار مشکل نمی شدند و با حفر چند متر می شد به چاه پر آبی رسید. لایه های رسوبی سیلاب های فصلی گادار چایی و سایر رودخانه ها و تالاب های منطقه و همچنین بارندگی های فصلی بالا ، این امکان را بوجود آورده بود که آب، توزیع بهتری داشته باشد. این جماعت تاریخی در کنش و واکنش با این پدیده ، نام ” سولدوز” را بر آن نامیدند. در معنای مرسوم این نام، غیر سیاسی است. یعنی بر گرفته از ایدئولوژی این یا آن حکومت نیست. بلکه پیوستار تاریخ ، جغرافیا و فرهنگ و تجربه زیسته مردمی است که “تمدن آبی” سولدوز را برساختند. سوژگی نام سولدوز از اینجاست که این لایه های انسانی و طبیعی بر هم منطبق می شوند و از بالا و توسط امر قدرت برساخته نمی شود بلکه از پایین و در قالب شبکه زبان شناختی سوژه ها که متاثر از تاریخ و جغرافیای آن منطقه است تولید می شود.
توپونومیای سولدوز ، هارمونی به غایت زیبایی شناسانه از امر واقع تاریخی و جغرافیایی است که امکان تحریف و جعل نمی دهد.
عیسی پیری، هیات علمی دانشگاه زنجان
