ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: به گزارش مرکز خبر گادتب، جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران در دومین گزارش دوره ای خود بر “نقض حقوق بشر در آزربایجان جنوبی” و تضییق های روا شده در حق فعالین ملی، سیاسی و مدنی آزربایجانی تأکید نموده است.
دومین گزارش دوره‌ای «جاوید رحمان» با عنوان وضعیت حقوق بشر در ایران، روز جمعه ۲۵ مرداد ۱۳۹۵ به مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه شد. در این گزارش بر «نقض حقوق بشر در آزربایجان » تاکید شده اما رسانه های فارسی زبان در اقدامی مغرضانه و نژادپرستانه این بخش از گزارش جاوید رحمان را سانسور کرده اند.
موارد مطرح شده مربوط به آزربایجان در این گزارش، توسط سازمان حقوق‌بشر آزربایجان (ارک) ترجمه و در کانال تلگرامی این سازمان منتشر شده که شرح آن در ذیل آمده است.
گزارش حاضر به موجب قطعنامه ۴۰/۱۸ شورای حقوق بشر ارسال شده است. این مرکز با بررسی دقیق وضعیت اقلیتهای قومی و مذهبی، بررسی دقیق وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را ارائه می دهد. در سال گذشته، گزارشگر ویژه با قربانیان تخلفات ملاقات کرد، خانواده های آنها، مدافعان حقوق بشر، حقوقدانان و نمایندگان سازمان های جامعه مدنی در فرانکفورت، بروکسل، ژنو و لاهه و وین. وی همچنین با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در ژنو و نیویورک و هیئتی از مقامات ارشد از جمله اعضای دادگستری دیدار و گفتگو کرد.
گزارشگر ویژه مطالب و نوشتارهای کتبی را از طیف وسیعی از منابع، از جمله سازمانهای غیردولتی، مدافعان حقوق بشر، دولتها و سازمانهای رسانه ای مختلف، کاملاً مطابق با آیین نامه رفتار برای دارندگان دستورالعمل ویژه شورای حقوق بشر بررسی کرده است. او از همه کسانی که زمان خود را گذاشته اند و برای تهیه گزارش همکاری کرده اند تشکر می کند.
وی در چندین نوبت بر اهمیت دسترسی به کشور تأکید کرده و به درخواست خود از جمهوری اسلامی ایران مجدداً تأکید می کند تا به وی اجازه بازدید ازکشور داده شود.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در تازه‌ترین گزارش خود اضافه کرده که مدافعان حقوق بشر، اقلیتها، وکلا، روزنامه‌نگاران، فعالان کارگری و زنان معترض به حجاب اجباری همچنان با تهدید، آزار و خطر بازداشت مواجه هستند بطور مفصل اشاره کرده است .
وی سپس با اشاره به موارد فشار بر اقلیتهای قومی و مذهبی و همچنین از رفتار جمهوری اسلامی در قبال اقلیتهای قومی، از جمله عرب‌های اهوازی، ترک‌ها، بلوچ‌ها و کردها، انتقاد کرده است.
لینک متن انگلیسی گزارش به پیوست جهت مطالعه بیشتر ارائه می گردد ما در اینجا به طورخلاصه به ترجمه نقاطی از این گزارش در مورد حقوق اقلیتهای ملی، زبانی و مواردی در رابطه با آذربایجان می پردازیم.
حقوق اقلیتهای ائتنیکی و مذهبی
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، در گزارش های گذشته خود نیز نسبت به نقض حقوق بشر اقلیت های قومی و مذهبی در جمهوری اسلامی ایران ابراز نگرانی کرده است. نقض حقوق بشر که بر بسیاری از اقلیت های قومی و مذهبی شامل محرومیت خودسرانه از زندگی و اعدام های فراقانونی نیز می باشد.
اعدام های نا متناسب با اتهامات مربوط به امنیت ملی؛ تعداد نامتناسب زندانیان سیاسی. دستگیری ها و بازداشت های خودسرانه در ارتباط با طیف وسیعی از فعالیت های مسالمت آمیز مانند حمایت از آزادی زبانی، سازماندهی یا شرکت در اعتراضات مسالمت آمیز و وابستگی به مخالفان، مهمانی ها، تحریک به نفرت و خشونت؛ تعطیل اجباری مشاغل و شیوه های تبعیض آمیز و محرومیت از اشتغال؛ و محدودیت دسترسی به آموزش و خدمات اصلی دیگر جزئی از آنها هستند.
جمهوری اسلامی ایران، به عنوان عضوی از میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ، میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کنوانسیون حقوق کودک، موظف است، ممنوعیت تبعیض بر اساس نژاد، مذهب، قومیت یا زبان و یا موارد دیگر را رعایت نماید.
علاوه بر این، ماده ۱۸ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، حق آزادی دین یا عقیده را تضمین می کند، در حالی که ماده ۲۷ می گوید: از فرهنگ خود لذت ببرند، از دین خود بهره ببرند یا از زبان خودشان استفاده کنند. ضمانت عدم تبعیض از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی د پیمان بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ادغام شده است.
چارچوب قانونی ملی قابل اجرا برای اقلیتهای قومی
ماده ۱۹ قانون اساسی ضمانت برابری را برای همه مردم جمهوری اسلامی ایران، صرف نظر از گروه قومی یا طایفه ای، در بر دارد و می گوید: “رنگ ، نژاد ، زبان و مانند آن، هیچ امتیازی به شما نمی آید”.
ماده ۱۵ قانون اساسی فارسی را به عنوان زبان رسمی معرفی می کند اما اجازه استفاده از زبان های منطقه ای و اتنیکی را در مطبوعات، رسانه های جمعی و آموزش ادبیات آنها در مدارس، به موازات زبان فارسی می دهد. دسترسی و استفاده های شناخته شده از زبانهای غیر فارسی محدود بوده و به معنای این است که در قانون اساسی از حق کودکان متعلق به اقلیت های زبانی برای آموزش به زبان مادری خود کاملاً محافظت نمی شود.
دولت ایران به ما اعلام کرد که دانشگاه کردستان از اکتبر ۲۰۱۵ جذب دانشجو به زبان و ادبیات کردی را آغاز کرده است و دانشگاه تبریز از اکتبر سال ۲۰۱۶ دانشجویان را در سطح کارشناسی زبان تورکی آزربایجانی ثبت نام کرد. دولت همچنین اظهار داشت که رشته های زبان عربی نیز سالها در دانشگاه های ایران رواج داشته است.
شورای عالی حقوق بشر ایران در ۲۰۱۶ جزوه ای در رابطه با خواسته های اقلیتهای قومی و مذهبی منتشر کرده است و در آن به خواسته های اقلیتها جواب داه است.
در سال ۲۰۱۶ حسن روحانی منشور حقوق شهروندی را منتشر کرده است که در ۱۲۰ مورد به حقوق شهروندی می پردازد.
گزارشگر ویژه خاطرنشان می کند که از دومین بررسی ادواری جهانی (۲۰۱۴) مربوط به ارتقاء و حمایت از اقلیت های قومی و مذهبی، دولت ایران ۱۲ مورد از توصیه های ارائه شده را پذیرفته و اقدامات ویژه ای را برای بهبود وضعیت اقلیت های قومی و مذهبی انجام داده است.
با وجود این اقدامات، به دلیل ماهیت تبعیض آمیز قانون اساسی ایران، قانونگذاری و قانون مجازات اسلامی این کشور، تغییری در رابطه با حقوق اقلیت ها در ایران رخ نمی دهد.
دولت ایران در اظهارات خود از صحت آماری که در رابطه با جمعیت تخمینی اقلیتهای قومی در این گزارش ذکر شده بود را زیر سؤال برد، اما ارقام جایگزین ارائه نکرد.
ترکهای آزربایجان
ترکهای آزربایجان از طرف جمهوری اسلامی ایران با نام آذری هم نامیده می‌شوند و در استانهای آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی، اردبیل و زنجان می‌باشند. ترکهای آزربایجان بزرگترین اقلیت قومی در کشور هستند که عمدتا از مسلمانان شیعه تشکیل شده اند.
براساس اطلاعات به دست آمده توسط گزارشگر ویژه، در یک سال گذشته حداقل ۸۲ ترک آزربایجانی به طور خودسرانه در جمهوری اسلامی ایران بازداشت و زندانی شده اند و با مجازات های تا شش سال مواجه شده اند و ۶ نفر از آنها تحت بازجویی‌های شدید قرار گرفته اند.
این رقم همچنین شامل فعالان و هواداران باشگاه فوتبال تیراختور در آزربایجان شرقی هم است که به دلیل آواز خواندن به آزربایجانی و تشویق تیم خود در مسابقه بین تیراختور و پرسپولیس تهران در تاریخ ۲ مه ۲۰۱۹ در ورزشگاه سهند دستگیر و بازداشت شدند.
در یک پرونده دیگر ، در تاریخ ۲ ژوئیه ۲۰۱۸ ، عباس لسانی، شاعر، نویسنده و فعال حقوق بشر آذربایجانی بدون اتهام دستگیر شد. وی ابتدا به مدت حداقل دو هفته بازداشت و با وثیقه ۵۰۰ میلیون ریالی آزاد می‌شود.
مقامات ایرانی او را دوباره در ۵ ژانویه ۲۰۱۹ بازداشت و روز بعد وی را آزاد کردند. در ۲۶ فوریه، وی با اتهام واهی تشویق مردم آذربایجان غربی به مسلح شدن، تهدید امنیت ملی، تشکیل گروه غیرقانونی و تبلیغات علیه نظام متهم شده است. براساس اطلاعات دریافتی، در زمان نوشتن این گزارش، آقای لسانی همچنان در بازداشت و اعتصاب غذا است.
در میان دیگر ترکهای آزربایجانی که به طور خودسرانه بازداشت شده اند، یک دانشجوی جوان رشته حقوق نیز وجود دارد که از تاریخ ۳ ژوئیه ۲۰۱۸ توسط مقامات ایران زندانی شده است. وی در ۳۰ نوبت دستگیر شده است. در سه مورد، وی به فعالیتهای تبلیغاتی علیه نظام جمهوری اسلامی و”تجزیه طلبی ” متهم شده است.
در آوریل ۲۰۱۹ ، دادگاه تجدید نظر استان آزربایجان شرقی حکم ۱۰ ماه حبس تعزیری را به سهند معالی، فعال آزربایجانی تحمیل کرد. وی به دلیل “تبلیغ علیه نظام با تبلیغ برای تجمع در قلعه بابک جهت ارتقاء حقوق اقوام” محکوم شد.
ژاله تبریزی-مدیر جمعیت حقوق بشر آذربایجان (ارک)
