ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: در سال 1915 برای اولین بار یک دانشمند روسی به نام کوکوروف بررسی علمی از آب دریاچه اورمیه را ارائه داد. در سال 1917 یک دانشمند دیگر روسی به نام واگ خلوبین تحلیل دقیقتر دیگری انجام داد. کشتیهای بخار در یاچه اورمیه در سال 1320 قمری به آب انداخته شد و تا این سال امتیاز کشتیرانی به شاهزاده امام قلی میرزا داده شد.
در سال 1328 شمسی کارخانه قند اورمیه در اراضی ساعتلو و خانقاه ساخته شد که در سال 1329 به بهره برداری رسید.
کشت توتون در اورمیه از سال 1326 شروع شد.
اولین ایستگاه مدرن دامپروری در 1316 در قریة خه نه یه (خانقاه) ساخته شد که با وقوع جنگ جهانی دوم تاسیسات این ایستگاه فرو پاشید.
مدرسه کمالیه اولین مدرسه به سبک نوین اورمیه بود که به دست میرزا ابوالفضل حکمت در سال 1323 ق تأسیس شد.
مدرسة اسلامیه در سال 1324ق به وسیلة حاج محمد حسن خان امیر نظمی افشار تأسیس شد.
مدرسة نوید دانش 1326ق به وسیلة حسین مستشاری تاسیس شد.
مدرسة توفیق در سال 1326ق به وسیلة میرزا رحمت الله توفیق تاسیس شد.
مدرسة جلالیه در 1324ق توسط میر جلال هاشمی تاسیس شد.
سال 1298ش تاسیس اولین ادارة فرهنگ اورمیه آذربایجان به ریاست حسین خان مستشاری
اولین مدرسة دخترانه اورمیه در سال 1298 به مدیریت خانم بدرالملوک انصاری تأسیس شد.
دانشسرای کشاورزی اورمیه در بهمن 1328 در محل قدیم مدرسة پزشکی آمریکاییها تأسیس یافت.دانشکدة کشاورزی اورمیه در سال 1345 تأسیس شد.
اولین روزنامة اورمیه در سال 1286 شمسی به نام فریاد توسط میرزا حبیب الله آقازاده منتشر شد. روزنامه ی اتفاق توسط حاجی ابراهیم افشار در سال 1328 فروردین 1329 ق در اورمیه منتشر می شد.
کلیساهای اورمیه از همان اوان ورود مسیونر های مذهبی یعنی سال 1834م به تدریج ساختمان گردیده و رونق یافته است.
آذربایجان در سال 1311 خورشیدی بر اساس تصمیم هیئت دولت از نظر سیاسی به دو قسمت تقسیم و مرکز ایالت غربی اورمیه شد. شهرهای این ایالت خوی ، مهاباد ، مراغه و میانه بود. اولین استاندار محمدساعد مراغه ای (ساعد الوزاره) نخست وزیری بعدی بود.
نظمیه یا شهربانی اورمیه بعد از انقلاب مشروطیت 1285 شمسی تأسیس شد و محل نظمیه در میدان توپخانه (توپخانه میدانی بود ) وریاست آن با اسدآقاخان بود.
اولین رئیس بلدیه اورمیه حسین خان بیگلربیگی افشار بود که در زمان جنگ اول جهانی خدمت می کرد.
ادارة صحیه دولتی به ریاست دکتر احمدخان پزشک پور در سال 1302 تأسیس شد.
اولین رئیس عدلیة اورمیه رکن الملک بود که در سال 1298 به ریاست آن انتخاب شد.
تأسیس ادارة ثبت اسناد اورمیه در مرداد 1312ش توسط نورالدین امامی پسر حاجی امام جمعة خویی که بعدها نمایندة مجلس و معاون رئیس مجلس شد
بانک ملی اورمیه در سال 1310 ش در محل فعلی بانک اصلی ملی در خیابان کاشانی تأسیس شد.
امتیاز احداث تلفن در اورمیه از طرف مظفرالدین شاه به اسدالله منصور داده شد. در سال 1335 ق تلفن خودکار اورمیه در قسمتی از اراضی قبرستان حاجی خان ایجاد شد.
ادارة راه اورمیه در سال 1306 ش توسط مهندس تیمور ملک اصلانی تأسیس شد.
ادارة ثبت احوال اورمیه در سال 1306ش تأسیس شد.
خیابان امام امروزی در سالهای اولیه دورة پهلوی توسط مشهدی محمدحسین معمار معروف به ملا اوستا کشیده شد.
در سال 1311 شمسی ساختمان شهرداری اورمیه در میدان ایالت افتتاح شد.
7 آذر 1307 شیرو خورشید اورمیه به ریاست آیت الله سیدحسین عرب باغی و عضویت معتمدالوزاره ، حسین خان بیگلربیگی ، نایب دوم خاکپور رئیس نظمیة اورمیه ، میرزا خلیل افشار دوافروش ، حاجی یدالله خان امیر نظمی افشار( حاجی امیر منظم) رئیس اوقاف اورمیه و محمد تمدن تشکیل شد.
روز 19 آذر 1307 اولین بیمارستان 25 تخت خوابی اورمیه تأسیس شد. ۲۵ اسفند 1397
