گادتب: شتر از جانوانی است که با محیطهای خشک و بی آب و علف صحرا سازگار شده است. هر شتر معادل شش واحد دامی (گوسفند) به حساب میآید و اگر مرتعی گونه خاردار داشته باشد که گوسفند تمایل به خوردن این گونهها نداشته باشد. در این مراتع با هدف اصلاح و احیا، برای چرای شتر هم پروانه صادر میشود. به شرط انکه شتر جزو دام بومی و محلی منطقه باشد. (یاوری)
گونه های شتر بومی در آزربایجان نیز وجود دارد. از گونه های بومی شتر می توان به شتر دوکوهانه خیاو (مشکین شهر) اشاره کرد که در فائو ثبت شده و اخیرا هم با توصیه و بودجه این سازمان تور دور دنیا برای این شتر ترتیب داده شد که با استخدام ساربانی از شهر رودان بندرعباس شترها راهی اروپا شدند و با نام شتر ایرانی در حال معرفی به دنیا میباشند!! در میان ایلات آزربایجان شتر فقط برای حمل و نقل و کوچ استفاده میشد. بطوریکه بعد از زادو ولد نیز بچه شترها را برای استفاده در بارکشی و تعویض با شترهای پیر کاروانها به کاروانسرا میفروختند، چون سبک زندگی کوچ نشینی شرایط پرورش این حیوان را مهیا نمیساخت.
با به صدا در آمدن ناقوس خشک شدن دریاچه اورمیه در اوایل دهه ۸۰ پرورش شتر در اطراف این دریاچه رو به فزونی نهاد. با پسروی آب دریاچه مراتع بسیاری برای چرای احشام در دسترس قرار گرفت و با توصیه و تشویق مسئولین اهالی کمکم به فکر وارد کردن شتر به مناطق اطراف دریاچه به منظور پرورش انبوه این حیوان افتادند. مراتعی که میتوانست احیا شود و گونه های علفی مناسب برای چرای گوسفند را داشته باشد در معرض چرای شترهایی قرار گرفت که مناسب برای پرورش در مناطق کویری با گونههای خاردار است. اما پس از خشکسالی های دهه گذشته، چرای شترها در منطقه و تغییر مسیر رودخانه های منتهی به دریاچه اورمیه به بهانه احیای آن، سیر قهقرایی این مراتع شروع شد و بسیاری از گونه های علفی منطقه از بین رفت. یعنی عملا منطقه با مدیریت غلط به سمت بیابان زایی و مستعد برای گونه های جانوری همچون شتر پیش رفت.
با این حال منطقه هنوز هم به صورت بیابانی با گونهها خشبی درنیامده است، لذا در کنار تاکیدات فراوانی که برا سودآوری اقتصادی پرورش شتر دارند به تبعات اکولوژیکی این گونه اقدامات نیز باید توجه شود.
پن: با مدیریت غلط حاکم بر منطقه، برداشت بیرویه آب از رودخانه آجی چای نیز رو به افزایش است./ آزربایجان بیلیم یوردونون اوجاغی