جمعه , مارس 29 2024
azfa

سوزانیدن كتابهای تركی توسط دولت پهلوی: كتابسوزی ۲۶ آذر سال ۱۳۲۵ در آزربایجان، دسامبر ۱۹۴۶

گادتب: سوزانیدن كتابهای تركی توسط دولت پهلوی در آزربایجان به تاریخ ۲۶ آذر سال ۱۳۲۵ است. این كتابسوزی را می باید در بستر جنایات وقوع یافته در حین و پس از اشغال سرزمین آزربایجان توسط ارتش پهلوی ایران بررسی نمود. به عبارت دیگر كتابسوزی و یا نسل كشی فرهنگی تاریخ ٢٦ آذر، متمم نسل كشی فیزیكی ۲۱ اذر بود. در این حوادث دهها هزار تن ترك و آزربایجانی از سوی ارتش اشغالگر شاهنشاهی و نیروهای دولتی به قتل رسیدند. این، یك كشتار جمعی انتقامجویانه و بنا به برخی از صاحبنظران یك نسل كشی سیستماتیك انجام گرفته توسط دولت ایران بود. در حین این رویداد فاجعه بار، دولت ایران، ارتش، دیگر نیروهای طرفدار دولت و دسته جات مسلح مرتكب چندین جنایت علیه بشریت “جنایت بر علیه مردم غیرنظامی، سیاست امحاء، مجبور كردن به مهاجرت و آوارگی، شكنجه، تجاوز به عنف، …”و جنایات جنگی متعدد “هجوم هدفمند به غیرنظامیان، تاراج و یغما و غارت، تخریب و ویران نمودن خانه و محل کسب…” شده اند.

سوزاندن كتابهای تركی پس از کشتارهای سیاه روز ٢١ آذر ماه آغاز گردید. در ۲۶ آذر ۱۳۲۵ چند روز پس از اشغال آزربایجان توسط ارتش شاهنشاهی ایران و فروپاشی حکومت ملی آزربایجان به ریاست دولتمرد ترک پیشه ‌وری، تمام كتب، نشریات و سایر مكتوبات ترکی جمع ‌آوری و در طی مراسمهائی در چند نقطه شهر تبریز و دیگر شهرهای آزربایجان صرفا بدین بهانه كه به زبان تركی نوشته شده اند به آتش كشیده شد. عاملان این كتاب سوزی، همان ماموران دولت ایران و ارتش غالب و اشغالگر بودند كه ۵ روز قبل به دستور تهران و بعد از سركوب حكومت ملی آزربایجان در طی یك روز بیش از دوازده هزار تن ترك را قتل عام كرده و در شهرهای آزربایجان سیل خون به راه انداخته بودند. فرمان اجرای این اقدامات مستقیما از جانب دولت ایران و تهران صادر ‌شده است.

سوزانیدن كتب تركی همزمان با تبریز، در چند شهر دیگر آزربایجان نیز به وقوع پیوست. در شهر تبریز، كتابسوزی در چندین نقطه از جمله میدان ساعت و میدان شهرداری تبریز؛ دانشسرای این شهر و در بسیاری از مدارس انجام شد. به گفته شاهدان عینی که برخی از آنها اکنون نیز در قید حیات اند كودكان و دانش ‌آموزان دبستانی را به صف كرده و آنها را مجبور می کردند تا جهت کسب اجازه برای ادامه تحصیل، با تشکیل صفهای متعدد منتهی به تلهای آتش، کتابهای درسی دریافتی خود از مدارس را که به زبان تركی بودند و مخصوصا كتاب درسی “آنادیلی” زبان مادری را “زنده باد شاه” گویان و با دست خود در آتش اندازند. بسیاری از کودکان به دلیل امتناع از به آتش انداختن كتب درسی خود به شدت مضروب گردیدند و یا آتش در کف دستانشان گذاشته شد.

این كتابسوزی در آنچنان مقیاس وسیعی انجام گرفت كه ستونهای غلیظ دود ناشی از سوزانیدن كتب و مكتوبات تركی برای ساعتها از همه جای این شهر بزرگ قابل رویت بود. در همان روز در میدان دانشسرای تبریز تعدادی از جوانان ترك به دار آویخته و بنا بر برخی از ادعاها چند معلم زنده زنده در آتش افكنده شدند. در شهرهای تبریز، اورمو، زنجان و اردبیل و … منازل بسیاری از روشنفکران و مبارزان به دلیل مخالفت با تحویل کتابهای ترکی همراه با اعضای خانواده هایشان به آتش کشیده شد. در تبریز همزمان با فاجعه كتابسوزی، دانشگاه تازه تاسیس شده آزربایجان از سوی نیروهای اشغال تخریب گردید.

جشن كتاب‌سوزان پس از ۲۶ آذر نیز به مدت چندین روز ادامه یافت و كم كم علاوه بر كتابهای درسی مدارس، شامل كتب غیردرسی نیز شد. دولت ایران، تنها به سوزاندن كتاب‌های درسی تركی اكتفا نكرد و به انهدام كلیه آثار مكتوب آزربایجانی و تركی، و هر آنچه نشانی از زبان و فرهنگ و تاریخ تركی داشت نیز پرداخت. نیروهای دولتی ایران و ارتش اشغالگر صدها هزار جلد کتاب چاپی و خطی و نشریات، اعلامیه ها، رساله‌ها و اسناد، اسكناسها و سایر مکتوبات نگاشته و طبع شده به زبان ترکی را از دفاتر ادارات، کتابخانه ها، دانشگاه ها، مدارس، و حتی کیف دانش اموزان و طاقچه خانه ها جمع اوری نموده و سوزاندند. حال آنكه اكثر كتابها مندرجه ای جز ادبیات شفاهی آزربایجان و اشعار كودكانه تركی نداشتند. در پی اشغال آزربایجان، دولت ایران به منظور ریشه كن كردن تركی مكتوب، چاپخانه های تركی را نیز مهر و موم كرد؛ آموزش و تحصیل به زبان تركی در مدارس را ممنوع اعلام نمود؛ با دستورالعملهائی كه برای ادارات و مدارس آزربایجان صادر كرد، تحصیل به زبان ملتی دیگر یعنی زبان بیگانه فارسی در آزربایجان را اجباری دانست و بلافاصله كتاب‌های درسی جدید را كه به فارسی تهرانی تدوین شده بود، جایگزین كتب تركی گردانید.👇

این رویداد زشت و تلخ، تلاشی بود مایوسانه از سوی دولت فاشیستی پهلوی، برای آنكه هیچ نوشته و سندی از زمان حکومت ملی و مخصوصا به زبان ترکی و برای نسل های اینده ملت ترک باقی نماند. هدف اولیه، از بین بردن نشانه های هویت مستقل و زدودن این برهه غرور آفرین و افتخارآمیز از حافظه تاریخی ملت ترک و مردم آزربایجان بود. جشن كتاب‌سوزان دولت و ارتش ایران در آزربایجان، یكی از عاجزانه ترین اقدامات این دولت در راستای گسست فرهنگی ملت ترک و مردم آزربایجان از خویشتن خویش بود. هدف دیگر، انهدام میراث مكتوب تركی ملت ترک و وطن آزربایجانی بود. انهدام كتاب‌های درسی دانش ‌آموزان مدارس آزربایجان در آن روز، از اساسی‌ترین اقدامات دولت ایران در راستای آزربایجان ستیزی و تركی زدائی بود. دشمنی دولت پهلوی با تركی مكتوب آنچنان بود كه تا سالها بعد از آن رویداد نیز پیدا شدن كتابی تركی در خانه یك شخص و یا كتابفروشی، منجر به گرفتاری و تعقیب و آزار و تحمل مصائب بسیار صاحب وی از سوی ساواك، پلیس امنیتیی و مخفی رژیم پهلوی می گردید. در مقیاسی بزرگتر، سوزانیدن كتب تركی توسط دولت ایران اقدامی كودكانه به منظور هموار كردن راه آسیمیله ملت ترک و آزربایجان و ایجاد فرهنگ یكسان فارسی در سراسر ایران بود كه پیشتر با تاسیس فرهنگستان زبان فارسی آغاز گردیده بود و اكنون با جشن كتاب سوزان ۲۶ آذر ۱۳۲۵ به اوج خود می رسید.

در پی تسلط مجدد دولت ایران بر آزربایجان، سردمداران دولت پهلوی، تمام توان خود را برای از بین‌ بردن مظاهر تركیت مردم آزربایجان به كار گرفتند. از آن تاریخ تاكنون، دولت ایران بدون وقفه و با انجام اقدامات بی شمار به ظاهر فرهنگی، تحت عنوان سوادآموزی، سپاه دانش، پیكار با بیسوادی، مدارس عشایری، نهضت سوادآموزی و …، حركت ترک‌ستیزی خود و فارس سازی سیستماتیك آزربایجان و ملت ترک را شدت و وسعت بخشیده است. اكنون نیز یعنی بیش از ۷۴ سال پس از آن كتابسوزی، همان انگیزه ی بی سرانجام، به شدت ممنوعیت غیرانسانی و سبعانه تعلیم و تعلم به زبان تركی برای تركان در شهرهای آزربایجان را اعمال می كند.

پس از گذشت ۷۴ سال، افکار فاشیستی به هیچكدام از اهداف خود نائل نشده است. اكنون ملت ترک و مردم آزربایجان ۲۶ آذر، سالگرد آن کتابسوزان شرم آور را با نام “كیتاب سونما گونو” برگزار كرده و در آن روز، به یاد هر شهید ترک كه خون وی بر زمین روان شد و هر کتابی که در آتش نفرت نژادپرستان خاکستر گردید، کتابی تركی را به پیوست یک شاخه گل به رسم یادبود تقدیم دوستان، آشنایان و نیز هموطنان آزادیخواه می کنند.

دوباره امتحان کنید

ترکیه ششمین کشور برتر اروپا در فروش خودروهای برقی است

گادتب: ترکیه در عرصه فروش خودروهای برقی پس از برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در …

مرگ مشکوک سارا تبریزی پس از احضار به اطلاعات

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، سارا تبریزی ۲۰ ساله ۴ فروردین به وزارت اطلاعات احضار …

دیدگاهتان را بنویسید