ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب:چون هدف این مقاله آشنایی کلی با اوغوزهاست به شرح مختصری درباره قبایل مهم بسنده می کنیم.
اوغوز در روایت کاشغری 22 و در روایت جامع التواریخ 24 قبیله هستند.
24 قبیله اوغوز بنام فرزندان شش پسر اوغوزخان هستند و هرکدام دارای یک علامت مخصوص (طمغا یا مهر) و هر چهار قبیله دارای یک انقون (توتم) می باشد.
1-قایی لار
2-بایات -بیات لار اوچ شاخه دیر آغ بایات-قره بایات-شام بایات
3-القاراولی لار
4-قاراولی لار
5-یازیر لار
6-دؤگرلار
7-دودورغالار
8-یاپارلی لار
9-اووشار لار
10-قیزیق لار
11-بیگدلی لر
12-قارقینلار
13-باییندیرلار
14-بچه‌نک لر
15-چاوولدورلار
16-چپنی لر
17-سالورلار
18-ایمورلار
19-آلایونتلولار
20-یوره‌گیرلر-اوره گیرلر
21-ایغدیرلار
22-بوگدوزلار
23-ییوالار -ایوالار
24- قینیق لار
❇️(تورکهای ایران (ممالک محروسه))
⭕️قبیله اووشار(افشار) :
این قبیله ازاولاد اولدوزخان و یکی از بزرگترین قبایل اوغوز بوده و قرن یازده میلادی نقش مهمی در تاریخ ایفا نموده‌اند در این قرن ابتدا اووشارها در خوزستان و سالورها در فارس تشکیل حکومت داده اند بعدها از اووشارهای گوندوزلو به خراسان (ایبورد) و قسمتی هم با آرشاملو ها به ناحیه اورمیه کوچ داده شدند .
اووشارهای ایمانلو که در اورمیه ساکن هستند شاخه ای از ذوالقدرها هستند اینها را نباید با اینانلو اشتباه کرد زیرا اینانلوها از قبیله شاملو هستند.
در زمان شاه اسماعیل و شاه طهماسب یکی از تکیه‌گاه‌های مهم دولت اووشارها بودند.
اسکندر بیگ در تاریخ عالم آرای عباسی برای شاملوها لفظ طایفه جلیله در درباره ذوالقدرها، لفظ طایفه رفیعه را به کار برده است.
اووشارها در ممالک محروسه(ایران) مهمترین طایفه را تشکیل می دهند و در اغلب مناطق ممالک محروسه پراکنده اند .قسمت مهم اووشارها در اورمیه، زنگان ،اسدآباد همدان ، خوزستان ،فارس، کرمان و جنوب قزوین و شمال خراسان زندگی می کنند
در کرمان پنج هزار چادر اووشار کوچ نشین اند.
در تاریخ تورکان نقش آنها مداومتر از سایر قبایل بوده است.
نادرشاه اووشار که بعد از صفویه به سلطنت رسید از طایفه قیریخلی اووشار ابیورد خراسان بود او خود را تورکمان (تورکمان غیر از ترکمن است) می دانست و می خواست با تورکان عثمانی و تورکستان روابط نزدیک برقرار کند و به همین جهت اصلاحات مذهبی را پیش کشد.
💢کتیبه تورکی او در ارغونشاه کلات نادری و ایوان حرم امام علی (ع) در نجف هنوز هم موجود است
قبیله قایی :
از قبیله قایی خاندان عثمانی برخاسته و تعداد طوایف آنها مانند اووشار بیش از دیگران بوده و محل سکونتشان در آناتولی میانه و غربی بوده است
قبیله بیات یا بایات :
از قبیله بایات شخصیت های مهمی همچون دده قورقود ،فضولی (شاعر بزرگ قرن 16 میلادی) برخاسته است .
بایات ها در ممالک محروسه و شمال سوریه و عراق و تورکیه سکونت داشته اند قبیله قاجار هم از شام بایاتی ها می باشد
در زمان آغ قویونلوها به آزربایجان آمده اند و در 1491 میلادی در قاراباغ زندگی می کرده اند و قاجار نام رئیس قبیله بوده است
درباره بایات‌های ممالک محروسه از زمان صفویه اسناد تاریخی موجود است بایات‌ها به سه شاخه تقسیم می شوند :
الف) بیات های سفید و یا بایات های آزربایجان
ب) بایات های سیاه یا بایات های خراسان
ج) شام بایاتی ها
قسمت اعظم بایات های ممالک محروسه ایران امروزه در زنگان سکونت دارند و در میان قشقایی ها نیز طوایف بایات موجود است
