ماحمود قاراداغلی: از معدن طلای اندیرگان فقط سیانورش به ما می‌رسد

گادتب: معدن طلای اندیرگان در استان آذربایجان شرقی شهرستان ورزقان بخش خاروانا و در اراضی روستاهای اندیرگان و آستارغان قرار دارد. این معدن توسط یک شرکت ثبت شده در گرجستان که صاحبش یک پیرمرد روس تبار است با همکاری شرکت زرین داغ آستارگان استخراج می شود.

این شرکت از روش هیپ لیچینگ سیانیدی استفاده می کند که روشی مرسوم برای کانه سنگ های کم عیار طلا و نقره است (کانه سنگ های این معدن عیار بالایی دارند) منتهی این روش ایمنی بالایی می خواهد باید کف زمین را با لایه ای غیر قابل نفوذ پوشاند تا سیانور که ماده ای فوق العاده خطر ناک است به خاک و آب های زیر زمینی نفوذ نکند ولی آزمایشی که توسط آزمایشگاه اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶۳۱ انجام شد نشان داد که سیانور موجود در پساب های معدن ۳ برابر حد مجاز است.

نشت سیانور فجایع بسیاری در روستاهای اطراف معدن به وجود آورده است اکثر باغات روستاهای اطراف معدن خشک شده و کشاورزی منطقه را فلج کرده است علاوه بر این تعدادی از دام های روستاییان تلف شده اند که به همین دلیل معدن فعلا با حکم دادگستری استان تعطیل است اما به تازگی انفجار های شدیدی و وحشتناکی در معدن صورت می گیرد که بنا به گفته مسئولین ذیربط این انفجارها برای استخراج نیست بلکه برای مسدود کردن حفاری های غیر مجاز صورت می گیرد.

در این معدن علاوه بر سیانور شاهد آزادسازی اسید نیز هستیم. انواع و اقسام باطله‌ها به اشکال مختلف از جمله آب خروجی معدن و مایع محلول خارج شده از تونل استخراج سینانور و کیک فیلتر حاصل از رسوب روی کربن مصرفی و دوغاب و استخراج کانه به صورت جامد و محلول‌های آبی و محلول حاوی ذرات کربن وجود دارد.

آلودگیِ رودخانه‌ها و چشمه‌های اطراف معدن طلای اندیرگان از مهم‌ترین مسایل زیست محیطی منطقه است باید توجه داشت که فاضلاب‌های شیمیایی معدن طلا اندیرگان و مواد سمی حاصل از فعالیت معدنی در طول زمان از بین نمی‌روند و شاهد آن خواهیم بود که مراتع بکر روستای اندیرگان به تلی از خاک تبدیل شده چرا که آزادسازی سیانور چه در محیط کار و چه در فضای آزاد عواقبی همچون آلودگی آبهای زیرزمینی، سطحی، رودخانه ها و سپس با تبخیر آن آب ها آلوده، باران های اسیدی با بیماریهای همچون سرطان را به دنبال دارد.

رودخانه ایری چای که از کنار معدن می گذرد به سد حاجیلار چای خاروانا می ریزد، سدی که به تازگی افتتاح شده و قرار است برای مصارفی چون کشاورزی و شرب اهالی منطقه استفاده شود. در صورت تداوم سیانور در آینده ای نه چندان دور باید شاهد فاجعه انسانی در منطقه باشیم.

همچنین قابل ذکر است که فعالیت های این معدن موجب از بین رفتن ۱۲۰ هکتار از جنگل های قاراداغ شده است.

مردم روستاهای اطراف بارها به فعالیت این معدن اعتراض کرده اند که هربار به درگیری با نیروی انتظامی و دستگیری و بازداشت ختم شده است و کسی پاسخ گوی مردم منطقه نبوده است مسئولین استان با وجود اسناد موجود نشت سیانور را تکذیب می کنند که اخیرا به دلیل تلف شدن احشام روستائیان چیزی برای گفتن ندارند.

اکثر مردم این منطقه زیر خط فقر زندگی می کنند و از سر فقر اقدام به حفاری و فروش سنگ طلا می کنند که با اقدامات اخیر و مسدود کردن این حفاری ها وضعشان بدتر خواهد شد ناگفته نماند برخی هم با این راه ثروتمند شده اند و تعدادی از اهالی در این راه جان خود را از دست داده اند.

ذخیره قطعی این معدن ۳۰ میلیون تن طلا با عیار پنج درصد است. و هر ماه ۴۰ کیلوگرم طلای ۲۴ عیار از این معدن استخراج می شود اما سهم منطقه از این ۴۰ کیلو گرم طلا فقط سیانور بوده است حتی انفجارهای معدن موجب ترک خوردن دیوار برخی از خانه ها و تخریب راه به وسیله ریزش کوه بوده است اهالی می گویند قبل از شروع فعالیت معدن به آنها قول اشتغال زایی برای جوانان و ساخت بیمارستان داده بودند که به هیچ کدام از آنها تا به امروز عمل نکرده اند و اهالی این منطقه مثل سایر نقاط آذربایجان وحتی بیشتر از آنها در محرومیت زندگی می کنند.

با وجود درآمد هنگفت معدن طلا، منطقه دیزمار یکی از محروم ترین مناطق کشور است؛ این منطقه هیچ بیمارستانی ندارد؛ منطقه فاقد پایانه مسافربری یا ترمینال است؛ جاده هایش بیشتر شبیه مارپیچ بوده وبه جاده های مرگ معروف هستند؛ تعدادی از روستاها خالی از سکنه هستند مثل بیارا و کلو که به تفرجگاه ساکنین قبلی خود تبدیل شده اند؛ در اکثر روستاها به دلیل مهاجرت هیچ جوانی پیدا نمی شود؛ در این منطقه هیچ کارخانه و منطقه صنعتی وجود ندارد؛ بیشتر جوانان منقطه در تهران و تعدادی در شهر های تبریز اورمیه و مرند ساکن هستند؛ بخش خاروانا با یک شهر و ۴۸ روستا تنها دو دبیرستان دارد.

این منطقه با وجود جاذبه های تاریخی و توریستی مثل: جوشون قالاسی، گول آخور شلاله سی، گنبد الله الله ، علی بیگ قالاسی، ییلاق خاروانا، منطقه حفاظت شده کامتال و… یکی از گمنام ترین مناطق آذربایجان می باشد.

دیگر مناطق آذربایجان هم وضعیت مشابهی دارند به گفته کارشناسان حوزه معدن، آذربایجان روی کمربند متالورژیکی جهان قرار دارد با وجود معادنی مثل طلای تیکان تپه (تکاب)، طلای مزرعه مس سونگون در شهرستان ورزقان، دیاتومیت ماماغان (ممقان)، نفلین سینیت ساراب (سراب)، نفتلین سینیت کلیبر، تراورتن قرمز توفارقان (آذرشهر)، سنگ مرمریت نمین (استان اردبیل)، سرب و روی انگوران (استان زنجان)، تراورتن خالخال (خلخال) و صد ها معدن دیگر آذربایجان در صنعت و گردشگری نسبت به استان های مرکزی ایران سهم قابل توجهی نداشته است و همواره درصدر توسعه نیافته ترین و مهاجرفرست ترین استان ها بوده است.