گادتب: بر اساس آمارها، فیلم ها ،اسناد و خبرهای موثق رسیده از شهرهای مختلف ، دست کم ۱۳۸ تن در اعتراضات سراسری و ضد حکومتی آبان ۱۳۹۸ کشته ، هزاران نفر زخمی و نزدیک به ۵۰۰٠ تن دستگیر شدهاند. مسئولیت این خشونت و کشتار معترضان که در مواردی با شلیک مستقیم گلوله صورت گرفته است، برعهده کیست؟
در این نوشتار تلاش میشود بر اساس مسئولیتها و اختیارات مقامات در ساختار قدرت جمهوری اسلامی از زوایای سیاسی، حقوقی، امنیتی و نظامی توضیح دهد که چه کسانی در این کشتار معترضان در ایران مسئولیت دارند.
آیتالله خامنهای؛ رهبر جمهوری اسلامی و فرمانده کل قوا
علاوه بر حسن روحانی، آیتالله خامنهای دست کم از دو زاویه آمر و مسئول اصلی کشتار شهروندان معترض ایرانی پس از افزایش قیمت بنزین است. نخست از این زاویه که او طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی مقام مافوق شورای عالی امنیت ملی است و تصمیمات شورای عالی امنیت ملی و زیر مجموعههای آن مانند شورای امنیت کشور بدون تأیید رهبر قابل اجرا نیست.
طبق این اصل، اگر شورای امنیت کشور تصمیم به قطع اینترنت برای سرکوب بهتر معترضان گرفته و در این مسیر صدها نفر کشته شدهاند، مسئولیت عالی این تصمیم با آیتالله خامنهای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی و مقام تأییدکننده تصمیمات شورای عالی امنیت ملی است.
دوم اینکه اگر شورای عالی امنیت ملی یا شورای امنیت کشور تصمیم گرفتهاند به نیروهای سرکوبگر حق شلیک تیر به سوی معترضان را آن هم در سطحی بیسابقه بدهند، آیتالله خامنهای به عنوان مقام عالی تأییدکننده تصمیمات شورای عالی امنیت ملی، علاوه بر مسئولیت در قطع اینترنت برای سرکوب بهتر معترضان، در کشتار صدها معترضی که در اعتراضات کشته شدهاند، نیز مسئولیت مستقیم دارد.
سومین مسئولیت آیتالله خامنهای در کشتار معترضان، به نقش و جایگاه قانونی او به عنوان فرمانده کل قوا بر میگردد. آیتالله خامنهای علاوه بر اینکه رهبر جمهوری اسلامی است طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی است. بر این اساس تمامی نیروهای مسلحی که در جریان اعتراضات اخیر به سوی مردم معترض شلیک کرده و آنها را به گلوله بستهاند، در چارچوب سلسله مراتب نیروهای مسلح زیر نظر مستقیم آیتالله خامنهای عمل کردهاند.
او طبق قانون هم فرمانده ارتش و سپاه است و هم فرمانده بسیج و نیروی انتظامی. فرماندهان نیروهای مسلح کشور بدون اجازه آیتالله خامنهای حق هیچ نوع تصمیمگیری نظامی مستقل را ندارند و او به عنوان فرمانده کل قواست که از طریق فرماندهان منصوبش در ارتش، سپاه، بسیج و نیروی انتظامی به نیروهای مسلح فرمان میدهد.
حتی طبق قانون، حسن روحانی رئیسجمهور، نیز در سلسله مراتب فرماندهی نیروهای مسلح قرار ندارد و فرماندهان نیروهای مسلح از او اجازه نمیگیرند و فقط از شخص رهبر دستور میگیرند جز یک استثنا که آن تفویض اختیارات جانشینی فرمانده کل قوا در امور انتظامی به وزیر کشور است که معمولاً شامل اختیارات فرماندهی و عزل و نصب فرماندهان نمیشود و در عمل مسئولیت را بر دوش وزیر کشور میگذارد ولی اختیار خاص و مهمی در این حوزه به او نمیدهد.
۱۳ مقام کشوری مسئول در کشتار معترضان
پس از آیتالله خامنهای و حسن روحانی، دست کم حدود ۱۳ مقام لشکری و کشوری دیگر نیز در سطح ملی در کشتار معترضان اعتراضات اخیر مسئولیت دارند اگر چه مسئولیت این ۱۳ مقام در سرکوب معترضان یکسان نیست. برخی در روند تصمیمگیری نقش مهمتری دارند و برخی نقش کماهمیتتر. برخی عمدتاً در فرایند تصمیمگیری برای سرکوب مشارکت دارند و برخی دیگر در اجرای دستور سرکوب نیز مسئولیت مستقیم و میدانی دارند و بر فرایند سرکوب نظارت میکنند.
این ۱۳ مقام مسئول از جمله شامل اعضای شورای عالی امنیت ملی و شورای امنیت کشور هستند. اعضای شورای عالی امنیت ملی که تصمیمگیرنده سطح عالی در مورد برخورد با اعتراضات اخیر هستند، جدای از حسن روحانی عبارتند از: علی لاریجانی رئیس مجلس، ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه، علی شمخانی نماینده رهبر در شورا و دبیر شورا، سعید جلیلی نماینده رهبر در شورا، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر کشور عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر امور خارجه محمدجواد ظریف، وزیر اطلاعات محمود علوی، سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه.
البته فرمانده سپاه و فرمانده ارتش، طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی عضو ثابت شورای عالی امنیت ملی نیستند و حسب مورد حضور پیدا میکنند اما طبق عرف موجود فرمانده سپاه، عضو شورای عالی امنیت ملی است و در جلسات آن شرکت میکند.
A.D
اؤیرنجی