یوسف عزیزی بنی طرف: از اهواز، بر فراز سبلان (خاطراتی از اردبيل وصعود قله سبلان)

گادتب: من بارها به شهرهاى آزربایجان سفر کرده ام اما شهر اردبیل برای من جذابیت ویژه ای داشته است. من از این شهر تاریخی خاطراتی دارم که به یاد ماندنی است. شهر و اطرافش را می شناسم. هر بار هم که به اردبیل رفته  ام با دوستان ترک همان شهر بوده است. البته اینها هم متقابلا به عبادان و محمره و خفاجیه آمده اند.هر بار هم که رفته ام بااتوبوس بوده از راه تهران، بندر انزلی، آستارا، گردنه حیران، نمین و سپس اردبیل. یک بار – بعد از انقلاب – با هواپیما رفتم. گفتنی است که برای فرود در فرودگاه اردبیل که در بستر کوه قرار دارد نیاز به خلبان ماهر هست. در برخی سفرهای زمینی – که اغلب قبل از انقلاب بوده – در بندر آستارا در دریاچه خزر تنی به آب زده ام. در شهر اردبیل آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی و بازار اردبیل دیدنی هستند. اما طبیعت اردبیل چیز دیگری است وزیبایی خاصی دارد. از جمله جاهایی که می شناسم و رفته ام: دریاچه “نئور”، جنگل های “فندقلر”، گردنه حیران، گردنه حاجی امیر، آب گرم سرعین، آب گرم “قوطور سویه” و دره منتهی به قله سبلان. من در دریاچه نئور شنا کرده ام، آّبش برای شنا مناسب است و ماهی هم دارد، بیشتر ماهی قزل آلاست. در مسیر قله سبلان، چادرهای ایل شاهسون که “اوبه” نام دارد،  دیدنی است. سگ هایی دارند درشت و بزرگ. به قول دوستی به اندازه یک شتر. البته این شاید اغراق باشد اما می توان گفت یک سگ شاهسون بسیار بزرگتر از یک سگ معمولی است. وقتی با یکی از ریش سفیدان ایل شاهسون صحبت می کردیم گفت  غلامحسین ساعدی – نویسنده نامدار آزربایجانی –  را می شناسد و تاکید کرد که ساعدی در تابستان به دیدن آنان می رفته.

در اوایل شهریور 56 ش، من همراه یکی از بچه های عرب اهوازی و سه چهار تن از بچه های اردبیل ودیگران برای صعود به سومین قله مرتفع ایران به اردبیل و از آن جا به آبگرم “قوطور سویه” رفتیم، در پناهگاه آمریکایی ها خوابیدیم و روز بعد به سوی قله سبلان صعود کردیم. وقتی از دره به طرف قله سبلان می روی، به پناهگاه آمریکایی ها می رسی. مسافت یک روز راه است و سرانجام پس از یک کوهنوردی دور روزه به خود قله سبلان می رسی. ما پس از گذراندن یک شب در پناهگاه به سوی قله رفتیم. جمعا از آبگرم “قوطور سویه” دو روز راه است تا قله سبلان و بعید می دانم کوهنوردی بتواند از این راه، یک روزه قله را فتح کند. از بالای قله سبلان هم قلعه بابک دیده می شود و هم ده ها دریاچه کوچک و بزرگ بر فراز رشته کوه قره داغ اطراف سبلان. در آن هنگام سال – شهریور ماه – دریاچه بالای قله سبلان یخ بسته بود و روی یخ ها اسکی بازی کردیم. کوهنوردها به ما گفتند که دریاچه آتشفشانی قله سبلان فقط در اواسط مرداد آب می شود.در واقع  می توان گفت، دوستی میان خلق های ترک و عرب از همان سال های قبل از انقلاب با همین روابط دوستانه پدید آمد و من افتخار می کنم که نقشی در این زمینه داشته ام. یادم می آید در تابستان سال 59 ش – یک سال بعد از انقلاب – از اهواز به تهران آمدم و همراه خانواده  به اردبیل دعوت شدیم. با ماشین شخصی راه افتادیم. در آن هنگام مساله سرکوب مردم عرب توسط تیمسار احمد مدنی مطرح بود. رو به روی منزل دوست ترک مان که میزبانمان بود شعار بزرگی به  چشممان خورد که فقط می توانستی در اهواز ببینی: “مرگ بر مدنی”. واین یعنی همنوایی مردم ترک با مردم عرب، آن هم در اوایل انقلاب. در اينجا بايد يادى كنم از دوستم عباس لسانى فعال خستگى ناپذير و فرزند خلف آزربايجان كه اكنون در زندان اردبيل است. نيز عكس فوق عكس يك خانواده شاهسون  است كه در همان هنگام گرفتم. پشت سر آنان چادر ايلاتى (اوبه) ديده مى شود. هنوز پس از چهل و سه سال طعم دوغ آنان زير زبانم مزه مى كند .