گادتب: با امضای پیمان آتشبس مندرس بین امپراطوری عثمانی و کشورهای پیروز، جنگ جهانی اول به پایان رسید. از نظر امپراطوری عثمانی ادامه این جنگ غیرممکن بود. با امضای قرارداد مندرس، خاک امروزی جمهوری تورکیه به رسمیت شناخته شده بود. اما بعدا با انجام مذاکرات صلح در پاریس، وعدهها و قراردادهای بسته شده در آتش بس مندرس به تعویق گرفته شد و زمینه اشغال ازمیر از سوی ارتش یونان فراهم گردید. در مدت کوتاهی نیز ناوگان انگلیس وارد استانبول شده و در حالی که توپهای خود را به سمت کاخ دولما باغچه محل زندگی پادشاه هدف گرفته بود، در استانبول لنگر انداخت. ملت تورک که صدها سال مستقل زندگی کرده و در ۳ قاره جهان حکمرانی کرده بود، روزهای سختی را سپری میکرد. پادشاه، قهرمانان جنگ چاناک قلعه را به کاخ دعوت کرده و از بین آنها مصطفی کمال پاشا را بعنوان بازرس ارتش به آناتولی اعزام کرد. مصطفی کمال پاشا از استانبول سوار کشتی شده و در تاریخ ۱۹ می ۱۹۱۹ در سامسون پا به خشکی نهاد. وی در این شهر به ایراد سخنرانی پرداخته و فریاد برآورد که ملت تورک به هیچ وجه تسلیم و اسیر نخواهد شد و بدین ترتیب با جلب حمایت مردم جنگ رهایی بخش ملی را آغاز کرد.
مصطفی کمال با انتشار بیانیهای در شهر آماسیا، از تمامی مردم و قوای ملی مستقر در شهر دعوت کرد تا در برابر اشغال سر فرود نیاورند. سپس عازم سیواس و ارضروم شده و با ترتیب کنگره در این شهرها، حمایت مردم این مناطق را نیز جلب نمود. در پی تصمیم انگلیسیها مبنی بر منحل کردن مجلس موجود در استانبول و دستگیری نمایندگان مجلس، تصمیم بر تشکیل مجلسی مستقل در خارج از استانبول گرفته شد. با اتخاذ تصمیمی عاجلانه در ارضروم، در آنکارا مجلس ملی مستقلی تشکیل گردید. در ادامه در روز ۲۳ آوریل ۱۹۲۰ در آنکارا مجلس ملی تورکیه اولین جلسه خود را تشکیل داد و در نتیجه مبارزه قهرمانانه مجلس ملی تورکیه، دول اشغالگر مغلوب شدند. بدین ترتیب در ۳۰ آگوست سال ۱۹۲۲ پیروزی نهایی حاصل گردید.
روز ۱۹ می ۱۹۱۹ یعنی روزی که مصطفی کمال پا به خشکی نهاد، بعنوان روز آغاز جنگ رهایی بخش ملی پذیرفته میشود. این روز در ۲۴ می ۱۹۳۵ با موضوع “روز آتاتورک” و با پیشگامی باشگاه ورزشی بشیکتاش در استادیوم ورزشی فنرباغچه و با حضور ورزشکارانی از هر ۳ باشگاه بشیکتاش، گالاتاسارای و فنرباغچه و نیز اقشار مختلف مردم جشن گرفته شد. در ۱۹ می ۱۹۳۸ تصمیم گرفته شد تا روز ۱۹ می با عنوان عید جوانان و ورزش جشن گرفته شود. در سال ۱۹۸۰ نیز نام این روز به روز “گرامیداشت یاد آتاتورک، عید جوانان و ورزش” تغییر یافت. این روز در سراسر تورکیه با نمایشهای ورزشی و مراسمات مختلف جشن گرفته میشود. در این روز پرچم تورکیه در ابعادی بسیار بزرگ و با عنوان “پرچم عشق و محبت” آماده میشود، بر روی آن عبارت “تقدیمی از جوانان به رئیس جمهور با عشق به آتاتورک” نوشته شده و از سامسون تا آنکارا توسط ورزشکاران جوان حمل و آورده میشود.
در این عید از یک سو یاد مصطفی کمال فرمانده جنگ رهایی بخش ملی گرامی داشته میشود و از سوی دیگر بر اهمیت جوانان و ورزش به عنوان ارزشهای مهم کشور تورکیه تاکید میگردد.