ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: زندگی ترکان عموما و آذربایجان خصوصا با موسیقی و رقص تکی و یا دسته جمعی به حدی عجین است که از موسیقی آذربایجان برای ارتباط با انسانهای خارج از منظومه شمسی استفاده شده است. اگر از آثار موسیقی هزاره های قبل از میلاد عبور کرده و وارد اعصار نزدیک تاریخ شویم به نامهای محمدبن طرخان فارابی، ابن سینا، صفی الدین اورموی و عبدالقادر مراغی( مراغه ای) برمی خوریم که نقش ارزنده ای در رشد علم موسیقی در دنیای بزرگ اسلام داشته اند.
می دانیم در تقسیم بندی علوم، موسیقی زیرمجموعه حکمت، فلسفه و خصوصا ریاضیات قرار می گرفت بنابراین حکمای دنیای اسلام من جمله ابن سینا نیز در علم موسیقی و اکوستیک دستی داشتند.
فارابی ملقب به معلم ثانی با استفاده و تاسی از آثار دانشمندان یونانی با تحریر کتاب « موسیقی کبیر» گام اساسی در تثبیت علم موسیقی در دنیای اسلام برداشت. کتب دیگر وی « احصاء العلوم» و دیگری « الایقاع» با استفاده از هندسه فیثاغورثی گامی جدی بر شناخت و تعریف علم موسیقی می باشد. دانشمندان موسیقی شناس برجسته ای چون فارمر وی را موسیقی دانی کامل خوانده و مهارت علمی و عملی فارابی را ستوده است. پس از فارابی و ابن سینا یعنی قرون سوم و چهارم ه.ق تا قرن هفتم هجری اثر مهمی در زمینه موسیقی به چشم نمی خورد تا اینکه فرزند هنرمند آذربایجان به نام صفی الدین اورموی از اورمیه ظهور میکند. وی با مطالعه آثار قدما در موسیقی به تحریر کتب « الادوار » و « رساله شرفیه» می پردازد.وی در این کتابها به شرح نغمه ها و مقامات، اصول پرده بندی، فواصل موسیقی، ادوار (گامها)، تاثیر عمل موسیقی و نتهای آن زمان می پردازد. وی نتهای نزدیک به هم را یکی کرده گام تعدیل شده وی در تمام سرزمینهای اسلامی پذیرفته شد. این اندیشه منطقی صفی الدین یکی از رویدادهای علمی و هنری تاریخ موسیقی شرق بوده که مورد ستایش تمام شرقشناسان و موسیقی شناسان قرار گرفته است.
عبدالقادر بن غیبی الحافظ مراغی ( وفات ۸۳۸ ق) از هنرمندان دربار سلطان حسین جلایر ، امیر تیمور و پسرش میرانشاه بوده است.
عبدالقادر مراغه ای را آخرین موسیقیدان بزرگ و وارث موسیقی کلاسیک شرق می دانند. وی با تحریر کتاب « مقاصد الالحان » نام آهنگها و تصنیف های خود را قید می کند و برای آگاهی بیشتر خواننده را به کتاب دیگرش « کنزالالحان» ارجاع می دهد که متاسفانه این کتاب تا امروز مفقود است. وی این کتاب را به سلطان عثمانی سلطان مراد دوم تقدیم نمود.
کتاب « جامع الالحان» را عبدالقادر به شاهرخ دیگر پسر امیرتیمور که پادشاهی ادب دوست و هنرمند بود تقدیم نمود.
فارمر براین باور است که بعضی از آهنگهای عبدالقادر به نام کیار/قیار هنوز هم در میان ترکها متداول است.
عبدالقادر مراغه ای همچون صفی الدین اردبیلی خطاط بود. اشعار ترکی و فارسی وی در کتابهای مقاصدالالحان، جامع الالحان و بعضی از کتابها ذکر گردیده است.
عبدالقادر مراغه ای در دو رشته موسیقی ۱. موسیقی دنیوی ۲. موسیقی الهی کار می کرد. او برای سی شب ماه رمضان سی موسیقی الهی بدون تکرار تصنیف کرد که مورد شگفتی قرار گرفت. این سی آهنگ در کنزالالحان نوشته شده است.
وی آخرین موسیقیدان بزرگ دنیای اسلام می باشد که اختصاصا در علم موسیقی کار می کرد. این افتخار آذربایجان حافظ قرآن هم بود.
