ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: لباس سنتی هر قوم و ملت یکی از مهم‌ترین مولفه‌های هویت فرهنگی به شمار می‌آید. در میان اقوام مختلف، پوشش سنتی نماد فرهنگ، آداب و رسوم، تاریخ و باورهای یک ملت است و حتی جغرافیای زیستی آن قوم را نیز بازتاب می‌دهد. تُرکان قشقایی نیز همچون بسیاری از اقوام دیگر ایرانی، علاقه ویژه‌ای به پوشش سنتی خود دارند و آن را بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت خود می‌دانند.
لباس‌های سنتی ترکان قشقایی به‌ویژه در مراسمی همچون عروسی جایگاهی خاص دارند. در فرهنگ قشقایی، حضور در عروسی بدون پوشیدن لباس سنتی نشانه بی‌احترامی به مراسم محسوب می‌شود. زنان قشقایی معمولاً لباس‌هایی رنگارنگ و مزین به طرح‌های گل‌دار به تن می‌کنند که گاه نشانگر تامغاهای طایفه‌ای یا باورهای اسطوره‌ای تُرک‌ها است. لباس‌های شاد و رنگارنگ بیشتر توسط زنان جوان و تازه‌عروس‌ها استفاده می‌شود، در حالی که زنان مسن‌تر اغلب رنگ‌های مات‌تر را ترجیح می‌دهند.
در گذشته، زنان قشقایی لباس‌های خود را شخصاً می‌دوختند، اما با گسترش شهرنشینی، این کار به خیاطی‌ها و مزون‌های تخصصی سپرده شده است. کیفیت پارچه و تزئینات لباس نیز معمولاً به وضعیت مالی خانواده بستگی دارد. لباس عروس قشقایی، که معمولاً به رنگ قرمز یا سفید است، با پارچه‌های مرغوب دوخته می‌شود و تزئینات فراوانی دارد. در مراسم عروسی قشقایی‌ها، رنگ قرمز ریشه در میتولوژی و اسطوره شناسی ترک‌های دارد؛ به باور اسطوره‌های ترک، این رنگ برای دفع ارواح شیطانی و محافظت از عروس در برابر الهه آل به کار می‌رود.
لباس مردان قشقایی نیز همچون لباس زنان، دارای وقار و الهام‌گرفته از طبیعت و تامغاهای طایفه‌ای است. استفاده از لباس مردانه قشقایی در سال‌های اخیر با تلاش‌های فرهنگی افزایش یافته و جوانان با علاقه این لباس را در مراسم مختلف به کار می‌برند.
پوشش ترکان قشقایی در تاریخ 4 بهمن 1391 به شماره 923 در فهرست میراث فرهنگی ایران ثبت شده است. همچنین این لباس پیش‌تر در منابع مختلفی مانند کتاب «پوشاک ایل‌ها و چادرنشینان» اثر جلیل ضیاپور (چاپ 1346)، «نگار زن» (چاپ 1352)، و مقالاتی همچون «چند روز در میان ایل قشقایی» (چاپ 1331) به تصویر کشیده شده است. این میراث ارزشمند نمادی از هویت فرهنگی و تاریخی ترکان قشقایی است که همچنان زنده و پویا است.
