ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: تیکان تپه شهری‌نین قوزئی یؤنونون ۲۸ کیلومئترلییینده یئرلشن بیر قورخونج داغ، و اونون ایچینده‌کی گؤل-ون قیسا تانیتیمی
تیکان تپه شهری باتی (غربی) آذربایجان اوستانی‌نین گونئی دوغوسوندا یئرلشیب. بو تاریخی شهرین «بیرینجه کندی»نین گونئی یؤنونده بیر نئچه سای دوغال چوخور واردیر؛ اونلارین ان بؤیویو «بیرینجه زیندانی» آدلانان چوخوردور. بو بؤیوک چوخور کند چایی‌نین یانیندا، تانینمیش «طؤیله داغی»نین اته‌یینده‌دیر.
آغیزی یومورتا شکلینده اولان بو چوخورون ، بؤیوک دیامئتری ۱۰۰، بالاجا دیامئتری ۵۰، درین‌لییی ایسه ۷۰ مئتره یئتیشیر. چوخورون درین‌لییینده، کاربون گازی ایله دولو بیر گؤل وار؛ گؤلون تراوئرتین اینجه سارغی قات‌لاریندان دوزلمیش دیک دیوارلاری وار. آرخئولوگلار دئییرلر گؤلون ایچینده‌کی سویون دیبی کاربون گازی ایله دولودور، بونا گؤره دیوارین یئییلمه‌سینه سبب اولوب، چوخورون دیامئتری گئت-گئده آرتیریب‌دیر.
چوخوردان آشاغی ائنمک داغچی‌لیق ایمکان‌لارینی ایشلتمک‌له اومالی‌دیر. ایچینده‌کی گؤلون درین‌لییی ۲۵ مئتر تخمین ائدیلیب. آنجاق سویون ایچینه گیرمک سودا دالغیچ‌لیق ایمکانی اولسا دا، گؤلون چوخورون آغزیندان بویو چوخ اولدوغو اوچون مومکون‌سوز گؤرونور.
گؤلون بیر نئچه یئریندن کاربون گاز آز سرت‌لیل‌که خیردا کؤپوک اوزه چیخاردیر.
سویون ساحه‌سی 5 مئتر سوییه‌سیندن آشاغی یئرده چوخالیب‌دیر، دئمک اولار گؤل قیف شکلینده‌دیر.
سو، ایلین باشاباشی آز- چوخ اولمایاراق، گونئی‌دوغو یؤندن اهنگ، چؤکونتوسل، هابئله تراوئرتین داش‌لارین ایچیندن بیرینجه کندی‌نین یانینداکی چایین ایچینه تؤکولور.
آرخئولوگلار چوخورون نئجه دوزلمه‌سی حاق‌دا بئله فیکیر دئییرلر: بو چوخور اهنگ چؤکونتولر، اوزون تایالار هردن ده بؤیوک وولکانیزم چوخورلارین بیر یئرده ییغیلماسیندان یارانیب‌دیر.
چوخورون بؤیرونده‌کی تاریخی اثرلر:
۱- چوخورون یانینداکی ایکی یاناشی تپه‌ده، هانسی دؤنه‌مه عایید اولدوغو بللی اولمایان معمارلیق قالیق‌لاری گؤرونور. خالقین دئدییینه گؤره کئچمیشده معمارلیق تیکینتی‌لر یانیندا میخی یازی‌لارا بنزر قبیر داش‌لار گؤرونوب. آنجاق سونرالار اینسان‌لارین قاداغان قازینتی‌لاری اساسیندا تام اولاراق آرادان گئدیب.
۲- بیرینجه کندی‌نین باتی یؤنونده قارابولاغین اؤلولر قبریستانیندا میخی یازی‌لارینا بنزر قیزیل داش قبیرلر گؤرونور.
آرخئولوژی باخیمیندان چوخورون و عمومیت‌له بؤلگه‌نین تاریخی مین ایل میلاددان اؤنجه‌لره قاییدیر.
