بازنگری آمریکا در حوزه قفقاز جنوبی

حدود یک سال از جنگ دوم قره باغ بین آذربایجان و ارمنستان گذشته است. آذربایجان توانست مرزهای به رسمیت شناخته شده بین المللی خود را بازیابی کند و به حدود سه دهه اشغال ارمنی‌ها پایان دهد. روسیه میانجی توافق آتش‌بس شد. به عنوان بخشی از این توافق ، روسیه یک نیروی حافظ صلح کوچک را در منطقه ارمنی‌نشین ساکن قره باغ کوهستانی مستقر کرد. یک سال پس از جنگ، اکنون آشکار است که پیروزی آذربایجان، واقعیت ژئوپلیتیک جدیدی را در قفقاز جنوبی و منطقه خزر ایجاد کرده است که سیاستگذاران ایالات متحده از آن آگاه هستند.

۵ حوزه منافع ملی آمریکا در آذربایجان:

انرژی : هر زمان که اروپا وابستگی خود به نفت و گاز روسیه را کاهش دهد ، جامعه فرامنطقه ای از آن سود می برد. آذربایجان جایگزین مهمی برای نفت و گاز روسیه است.

موقعیت ژئواستراتژیک: در نقطه ای از خشكی وسیع اوراسیا، تمام تجارت و ترانزیت باید از یكی از سه كشور روسیه ، آذربایجان یا ایران عبور كند. نابسامانی روابط بین غرب با مسکو و تهران به این معنی است که روسیه و ایران گزینه های مناسبی برای جریان آزاد تجارت و انرژی شرق و غرب نیستند. این گلوگاه تجاری (باریکه گنجه) است که نام خود را از دومین شهر بزرگ آذربایجان، گنجه برگرفته است، شهری که در وسط این گذرگاه باریک قرار دارد. حفظ دسترسی به باریکه گنجه برای هر استراتژی ایالات متحده در منطقه مهم است.

اسرائیل: آذربایجان همچنین ثابت کرده است که یک شریک قابل اعتماد ایالات متحده در مورد یک موضوع ژئوپلیتیک حساس دیگر است: اسرائیل. اگرچه آذربایجان یک کشور با اکثریت مسلمان است ، اما یک کشور سکولار است و رابطه بسیار نزدیکی با اسرائیل دارد. تصور می شود که شهر قیرمیزی قصبه در آذربایجان تنها شهر تماماً یهودی جهان در خارج از اسرائیل است. آذربایجان همچنین ۴۰ % نفت خود را در اختیار اسرائیل قرار می دهد.

 یک شریک دیپلماتیک مهم: آذربایجان در سالهای اخیر میزبان تعدادی از جلسات سطح بالا بین رهبران نظامی آمریکا و روسیه بوده است. چنین جلساتی به ویژه با توجه به کرختی حاکم بر روابط ایالات متحده و روسیه مفید است. آنها فرصتی غیرسیاسی برای ایالات متحده فراهم می‌کنند تا در سطح نظامی-نظامی موضوعاتی از جمله نحوه جلوگیری از رخدادهای نظامی در سوریه را مورد بحث قرار دهند.

کلید آسیای میانه: به دلایل اقتصادی ، فرهنگی ، تجاری ، تاریخی و ترانزیتی آذربایجان ، در حالی که یک کشور آسیای میانه نیست، دروازه ورود به این منطقه برای جامعه ترنس آتلانتیک است.

واقعیت ژئوپلیتیک جدید:

پیروزی آذربایجان در جنگ دوم قره باغ یک واقعیت ژئوپلتیک جدید در قفقاز جنوبی و منطقه خزر ایجاد کرده است. این پیروزی نشان داد که “رویکرد قدیمی” برای نگرش به منطقه دیگر کاربرد ندارد

این واقعیت جدید ژئوپلیتیک فرصت های تازه‌ای را برای ایالات متحده ایجاد می کند:

– جمهوری اسلامی ایران در مرز شمالی خود با داشتن یک آذربایجان جسور و ارمنستان تضعیف شده، دارای واقعیت ژئوپلیتیک جدیدی است و از تحولات قفقاز عملا کنار گذاشته شده است.

– احتمال نزدیک شدن ترکیه و اسرائیل با میانجیگری آذربایجان وجود دارد. اسرائیل و آذربایجان روابط راهبردی دارند. ترکیه و آذربایجان روابط نزدیکتری دارند که بر اساس شعار “یک ملت با دو دولت” بنا شده است. در سال گذشته، صحبت هایی درباره میانجی‌گری الهام علی اف ، رئیس جمهور آذربایجان در پشت صحنه برای فروکش تنش در روابط متشنج ترکیه و اسرائیل مطرح است و این به نفع ایالات متحده در خاورمیانه و فراتر از آن است.

– اکنون که اشغال قره‌باغ توسط ارمنی ها به پایان رسیده است ، فرصت های جدیدی برای همکاری های اقتصادی و تجاری منطقه ای وجود دارد. بنابراین ایالات متحده بر افزایش سرمایه گذاری خارجی و بهبود وضعیت اقتصادی با کمک ارتقاء آزادی اقتصادی و توسعه روابط تجاری در قفقاز جنوبی تمرکز خواهد کرد.

لوک کوفی / مدیر مرکز سیاست خارجی آلیسون بنیاد هریتیج