۲۰ ژوئن؛ روز جهانی پناهجویان و رنجی که پناهجویان آذربایجانی برده‌اند

گادتب: ۲۰ ژوئن مصادف با ۳۰ خرداد، جهت آگاهی از وضعیت پناهجویان در سراسر جهان به روز جهانی پناهجویان اختصاص یافته است.  

روز جهانی پناهجویان برای اولین بار در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۱به مناسبت پنجاهمین سالگرد کنوانسیون ۱۹۵۱ مربوط به وضعیت پناهجویان در سازمان ملل متحد تصویب شد.  

روز جهانی پناهجویان یک روز بین المللی است که توسط سازمان ملل متحد برای بزرگداشت پناهجویان در سراسر جهان تعیین شده است. همه ساله در ۲۰ ژوئن یاد و خاطره‌ی شجاعت افرادی که برای گریز از درگیری یا آزار و اذیت مجبور به ترک موطن خود شده‌اند، گرامی داشته می‌شود.

روز جهانی پناهجویان نوری بر حقوق، نیازها و رویاهای پناهجویان می‌تاباند و به بسیج اراده و منابع سیاسی کمک می‌کند تا پناهجویان نه تنها بتوانند زنده بمانند، بلکه ترقی هم کنند. در حالی که محافظت و بهبود زندگی پناهجویان هر روز مهم است، روزهای بین المللی مانند روز جهانی پناهجویان به توجه جهانی بر وضعیت اسفناک کسانی که از درگیری یا آزار و اذیت فرار می کنند، کمک می کند. بسیاری از فعالیت‌های انجام شده در روز جهانی پناهجویان فرصت‌هایی را برای حمایت از پناهجویان ایجاد می کند.

در این بین سرکوب «حکومت ملی آذربایجان» (۱۳۲۵_۱۳۲۴) سرآغازی برای رانده شدن آذربایجانی‌ها -بالاخص فعالانی که سودای مبارزه با استعمار داخلیِ آذربایجان را داشتند- از موطن خود و پناه بردن به مکان‌های دیگر در تاریخ آذربایجان است. چنانچه پس از یورش ارتش پهلوی و سقوط حکومت ملی آذربایجان در ۲۱ آذر ۱۳۲۵، حدود ۱۰هزار نفر از آذربایجانی‌ها به شهرهای کرمان و لرستان تبعید و بر اساس اسناد سازمان امنیت شوروی (ک‌گ‌ب)، ۱۴ هزار نفر نیز به اتحاد جماهیر شوروی پناه بردند.

از آن روز تا کنون آذربایجانی‌های بسیاری چه در زمان حکومت پهلوی و چه در زمامداری جمهوری اسلامی ایران به دلیل آزار و اذیت‌هایی که از سوی ارگان‌های امنیتی متحمل شده‌اند به سایر کشورها پناه برده‌اند. ناگفته پیداست که مسیر پناهجویی آنها به آسانی میسر نشده و در این راه به دلیل اندیشه‌ی رهایی آذربایجان از بند استعمار داخلی در ایران رنج‌های بسیاری را متحمل شده‌اند.

در پایان لازم با اشاره است پیام روز جهانی پناهجویان سال ۲۰۲۳ عبارت است از: «امسال، روز جهانی پناهجویان بر قدرت مشارکت و یافتن راه حل برای پناهجویان تمرکز دارد. امیدی که پناهجویان را به دور از خانه در برمی‌گیرد. گنجاندن پناهجویان در جوامعی که پس از گریز از درگیری و آزار و شکنجه امنیت یافته‌اند، مؤثرترین راه برای حمایت از آنها در شروع مجدد زندگی‌شان است و آنها را قادر می‌سازد تا به کشورهای میزبان کمک کنند. همچنین این بهترین راه برای آماده کردن آنها برای بازگشت به خانه و بازسازی کشورهایشان است، زمانی که شرایط به آنها اجازه می دهد که به طور ایمن و داوطلبانه این کار را انجام دهند، یا اگر در کشور دیگری اسکان داده شوند، پیشرفت کنند».