ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: شهریار ایلک شعرینی تورکجه سؤیله‌میشدی آما دوققوز یاشیندان باشلایاراق اوتوز ایلدن آرتیق یالنیز فارسجا شعر یازیدی. بیلگیلره گؤره، شهریار تهراندا یاشادیغی ایللرده آذربایجان و تورکجه‌دن تمامیله قوپور آما 1326دا تهرانا کؤچن آناسی اونو تکرار تورکلشدیریر. بعضی‌لرینه گؤره، شهریارین آناسی اوغلونا «شعرلرینی آنان باشادوشن بیر دیلده دئ» دئییب شهریارین تورکجه شعر یازماسینا سبب اولموشدور. بو سؤز دوغرو نظره گلمیر چونکو شهریارین آناسی ساوادلی و کماللی بیر قادین اولاراق تورکجه، فارسجادان باشقا فرانسیزجانی دا یاخشی بیلیردی.
بیلدیگیمیز کیمی او سفردن بیر ایل اؤنجه، شهریارین اوشاقلیق دوستلاری آذربایجان دموکرات فرقه‌سینه قاتیلیب فرقه ییخیلاندان سونرا بعضن جلادلار الینده اؤلموشدولر. اونون اوشاقلیق دوستو، قوهومو و چوخ سئودیگی ابولفضل حسینی (خانلار) اوتایا قاچمیشدی و شهریارین آناسی، هرندن خبرسیز یاشایان اوغلونا بونلاری نقل ائتدی. بو واقعیتین ایزینی «اؤلکه‌میزده کیم قیریلدی کیم قالدی» کیمی مصراعلاردا گؤرمک اولور و بو اولایلاری ائشیدن شهریار قلم گؤتورب هامیدان آرتیق سئودیگی دوستو خانلار حاققیندا بئله یازیر:
گئدنلردن دئدیک، یاندیق یاخیلدیق
دئدیک: نئجه دورموشودوق ییخیلدیق
سیخینتی‌لار چکدیک یامان سیخیلدیق
دئدیک آمما «خانلار» غمی یئکه ایدی
سندن ساری اورکلر بیر تیکه ایدی.
یامان گونلر گئچیب- گئدیب ایتندی
بیر یاخشیلیق مورادینا یئتندی
اوتای- بوتای فرقی یوخدو وطندی
اورا بیزیم قیزیل کعبه، باکی‌دی…
بئله‌لیکله او اؤلمز شاعیر، آذربایجانین قانلی قیامیندان ائتکیله‌نرک 1327جی ایلده حیدربابانی سؤیله‌ییر آما شاه رژیمینی حساس ائتمه‌سین دئیه اونون یارانما ندنینی گیزله‌درک «آنامین ایسته‌یی اساسدا یازمیشام» دئییر.
حیدربابا منظومه‌سی قیسا بیر زاماندا، خالق طرفیندن سئویله‌رک اوخونوب ازبرلنمیش و آذربایجان شعرینده یئنی بیر دؤنم باشلاتدی. پروفسور محمدعلی فرزانه او استقبالین ندنینی بئله آچیقلاییر:
«گونئی آذربایجاندا یارانان میلّی-دموکراتیک حرکات یالنیز بیرایل دوام ائتدی. خلقین اؤز میلّی-مدنی وارلیغینا گؤونمه‌سی و آنا دیلینده یازیب اوخوماسی دونیا سیاستینی اؤزایستکلری یؤنده یورودنلرین قارشیسیندا قوربان کسیلدی. اؤلکه بیرداها زیندانلار، اعداملار، سورگونلر دیارینا چئوریلدی. قلملر سیندیریلدی، کیتابلار یاندیریلدی، میلّی تئاتر قاپاندی، میلّی ارکستر سوسدو.
لیکن «آذربایجانی یوزایل سوسدوردوق» ایدعّاسیندا اولانلارین بو قانلی رؤیاسی یوزولمادی. گؤزله‌نیلمه‌دن بیر مؤعجوزه باش وئردی. بو مؤعجوزه شهریارین حیدربابایا سلام منظومه‌سینین مئیدانا چیخماسی و هر طرفده دیله-دیشه دوشمه‌سی ایدی. حیدربابانین بئله بیر آغیر شراییطده سسلنمه‌سی بوتون اورگی دردلی آذربایجانلی‌لارا بیر اومید دایاغی و روح یوکسکلیگی باشلانیشی‌ایدی. تهراندا تبعید حالیندا یاشایان آذربایجان آیدینلاری طرفیندن «حیدربابا درنگی» تشکیل ائدیلدی و تبریزده یئنی نسیل اؤزمیلّی- مدنی وارلیغی باره‌ده دوشونمگه باشلادی.».
