گادتب: پروفسور زهتابی به نقل از کتاب ” تاریخ حقوق “اثر علی پاشا صالح، حقوق شناس مشهور در خصوص اصل و تبار سومریان و قوانین آنها چنین می نویسد:” نزدیک به شش هزار سال قبل در جستجوی زمین های حاصلخیز قومی به نام سومری از راه قفقاز و شمال غربی ایران به نواحی جنوبی بین النهرین آمدند و در سرزمینی واقع در جنوب مرکزی عراق که سومر نامیده شد و بعد به بابل معروف گردید سکنی گزیدند و به خط میخی روی هزاران الواح گلی قوانین و سرگذشت خود را به زبان سومری نوشتند. الواح مزبور در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شود.( .(زهتابی، تاریخ دیرین ترک های ایران، ترجمه احمدیان سرای،1381: 31)
سومریان تورک قوانین هفتگانه ای موسوم به قوانین” آنا آتاشو – آناآتیشو” داشته اند که مشتمل بر قوانین سومری در باره خانواده،مناسبات فرزند خوانده،پدر،مادر،طلاق،کیفر آزاد دادن به زنان باردار و… بوده است؛ بسیاری از مورخین، محققین و حقوقدانان مشهور دنیا سومریان را بعنوان نخستین قانونگذاران تمدن بشری هم یاده کرده اند.علی پاشا صالح محقق و حقوقدان معروف در این خصوص می نویسد:” مجمع القوانین حمورابی پس از ویرانی سومر از روی قوانین قدیم سومریها و عادات و رسوم آنها نوشته شده است و بیشتر مندرجات آن مقتبس از مجموعه ی قوانینی است که دونگیDungi پادشاه اور تدوین کرده بود. پادشاهان دودمان ایسین [ آی سین ] نیز به تدوین قانون پرداختند. فلذا مجموعه قوانین حمورابی، زاده حمورابی نبوده بلکه در حقیقت گزیده ای از قوانین سومری بوده است.”( پاشاصالح،سرگذشت قانون،مباحثی از تاریخ حقوق1348: 84-83)
به نظر می رسد مهاجمان و متجاوزان و سارقان آریایی تازه به دوران رسیده که 600 سال قبل از میلاد به فلات آن روز ایران آمدند و با وحشیگری تمام اقوام متمدن و بومی ایران را سرکوب و قتل و عام کردند همان هایی بودند که آثار مادی و معنوی فرهنگ و تمدن اقوام بومی را به نام خود مصادره کردند. یکی از این سرقت های فرهنگی هخامنشیان همان قوانین سومریان و ایلامیان می باشد که بعدها تحت عنوان قانون و منشور حمورابی به دست یاغیان تازه وارد به نام کوروش افتاد و با سرقت و مصادره آن به نفع خود امروزه به نام منشور کوروش شناخته می شود.
منابع:
پاشا صالح،علی،سرگذشت قانون،مباحثی از تاریخ حقوق،تهران،1348
زهتابی،محمدتقی،تاریخ دیرین ترکان ایران،ترجمه و تلخیص علی احمدیان،تبریز، 1380