امین رستم زاده: دهقان فداکار و داستان من از قهرمان

گادتب: داستان ریز علی خاجوی را در دوره های دانش آموزی وقتی که پدرم معلمم بود، خوانده بودم؛ هنگامی که درس تمام شد و از کلاس بیرون رفتیم، پنج، شش باری داستان را خواندم. بسیاری از قسمت های داستان حال و هوای دیگری به من می داد، جاهایی که حتی با شور کودکی کاسه چشمانم هی خالی و پر می شد.

داستان عجیبی بود و حس های عجیبی که در آن پیدا می شد و من دنبالش بودم.

در کنار کار بزرگی که دهقان فدا کار انجام داده بود باید بگویم شاید علت آن، تشابه وضعیت زندگی روستاییانی است که ما در آنجا اسکان داشتیم و پدرم معلم آنجا بود.

“او هر روز به تماشای قطار می رفت” وقتی داستان از اینجا شروع می شد، دلم به حالش کباب بود، نمی دانم بالاخره ریز علی سوار قطار شده بود یا نه ولی حس کودکانه ای که آرزوی داشتن چیزی را بکند در ریز علی می دیدم.

به همکلاسی هایم می گفتم عجب زندگی دارند مردمان روستای ریز علی، مثل آدم هایی که چیز عجیبی گفته باشند مات صورت من می شدند، با گذشت سالها حال می فهمم علت آن بی توجهی را، آنها خود بدتر از شرایط ریز علی بودند.

از بالای کوه های گئچی قیران هواپیماهای بزرگ و کوچک وقتی رد می شدند کودکی همه اهل روستا انگشتشان را نشانه می رفت. افتخاری که شادی چند لحظه ای به زندگی یک نواختشان می داد. آری اینها هم هیچ وقت سوار هواپیما نشدند.

وقتی خواندم در انتهای قصه ریز علی قطار را نجات می دهد، دلم می خواست اینجا هم قطار بیاید و شاید روزی من هم ناجی آن غول آهنی شوم. چه مردمان مهربانی داریم، انسان با تمام وجود غرور را لمس می کند.

بارها داستان را خواندم، تا جایی که حفظ شده بودم. تصورم از دهقان، هیچ وقت مردی شیک پوش و عطر زده را عکس نمی کرد، من روستاییان را محروم و ضعیف دیده بودم و او نیز شاید شبیه همین دور و اطرافین ما بود.

خیالم هی پیش کت ریز علی بود، اکثر مردمان روستا و نیز ما خودمان یک دست بیشتر لباس بیرون نداشتیم، در آن هوای سرد او چه خواهد پوشید خدا می داند. ولی خیالم راحت بود مردی که بتواند از دارایی اش بگذرد توان این را نیز دارد که یک جوری با شرایط عادت کند و یا حداقل بعدا بتواند برای خودش کتی بخرد.

در تلوزیون سیاه  سفید کوچمان در فیلمها، قهرمان را جور دیگری دیده بودم، انگار از عالم دیگری آمده باشند، در آنجا برای قهرمانشان جایزه می دادند و جشن می گرفتند.

قهرمان از آن روز زندگی اش فرق می کرد، شاید کمی شرایط برایش بهتر می شد.

اینکار به نظرم نه به آن قهرمان بلکه به تشویق دیگران برای انجام کارهای خوب صورت می گرفت.

ریز علی داستانش را در کتابها آورده بود اما فکر نمی کنم این کار زیاد تاثیری در زندگی اش گذاشته باشد.

نمی دانم باید به قهرمان پول داد یا نه یاچکار باید کرد ولی حداقل باید زندگی اش رو به راه شود، بعضی امتیاز ها بگیرد.

این داستان را وقتی بلد شدم، ریز علی خواجوی مردی از دیار خودمان آذربایجان من را یاد قهرمان های افسانه ای می انداخت.

پدرم می گفت آذربایجانی ها باید همه شان کار های خوب انجام بدهند، او زیاد به آذربایجان می بالید، کیف می کرد وقتی از این دیار افتخاری کسب می شد.

در کتابی که او آن را آموزش می داد جز داستان ریز علی چیز دیگری از این منطقه نوشته نشده بود. شاید کار ریز علی توانسته بود نویسندگان کتاب را قانع کند تا برایش داستانی چاپ کنند؛ او همیشه قهرمان من و کتابم بود.

پس از سالها عکسی از قهرمان ذهنم در بیمارستان روی تخت بستری دیدم. تصورم از قهرمان چیزی که می دیدم نبود، خانواده اش از این که از پس خرج درمان بر نمی آیند ناراحت بودند. آن روز رسانه ها پرشد از عکسهای او، باز هم ذهنم از قهرمانش تصویر ناراحت کننده دیگری دید؛ او در حیاط خانه کاه گلی اش با حالتی که اندوه روزگار از چهره اش بالا می رفت وضعیت معیشتی ناراحت کننده ای که در دوران سالمندی با آن روبرو بود را نمایش می داد.

فیلمی از قدیم، ناراحت بود از این که حتی اسمش را اشتباه نوشته اند و شاید حذف داستان او از کتابها تنها امید او را خاموش کرد، شاید او منتظر بود یکی از آن دانش آموزان برود به دیدنش، اما با حذف داستان دیگر خیالش راحت شد نه کسی خواهد آمد و یا بلکه فراموش نیز خواهد شد.

هر چه بود ازبر علی حاجوی، قهرمان من با سربلندی در خاک آرام گرفت.

دیگر صدای شلیک تفنگ او سوت هیچ قطاری را متوقف نخواهد کرد.

دیگر هیچ مسافر قطاری مردی را نخواهد دید که به تماشایشان نشسته باشد.

دیگر هیچ کس مشعلی را که تمام خط آهن را روشن کرده باشد را نخواهد دید

ولی قهرمان همیشه زنده خواهد ماند، زنده در کتابها زنده در دلها و آذربایجان که پر است از قهرمانها، روزی شادی را به وطن ارمغان خواهند داد.