
گادتب: تمدن ریشهدار، تمدنی است که تکثّر و چندصدایی را به رسمیت شناخته و تفاوتهای فرهنگی، زبانی، دینی و … را محترم میشمارد.
تجربه زیست مسالمت آمیز با اقوام، ملل و ادیان دیگر، از خصوصیات ملل متمدن بوده که در تاریخ تورک به وفور دیده میشود.
تورکها نه در زمان ضعف و انحطاط، بلکه در دوران اوج قدرت، پیروزی و عظمت، همواره رفتاری عادلانه با ملل تحت حاکمیت خود داشته و آزادیهای مذهبی و حقوق انسانی آنها را به رسمیت شناختهاند.
نمونهای از فرهنگ مدارا، تُلِرانس، تساهل و تسامح (خوشگؤرو) در اندیشه، رفتار و اقدامات سلطان محمد فاتح:
فرمان سلطان محمد فاتح پس از فتح بوسنی در سال ۱۴۶۳ میلادی که به راهبان فرانسیسکویی آزادی عطا کرده و مدت ۵۵۷ سال است که در صومعه شهر فوینیتسا نگهداری میشود. سلطان محمد فاتح با صدور این فرمان بهمراه آزادیهای مذهبی، یکسری حقوق و آزادیهای دیگر را نیز برای فرقه مذکور به رسمیت شناخته است.
ابن سناءالملک شاعر عرب که پس از فتح حلب توسط صلاحالدین ایوبی تورک برای تبریک گفتن به وی شرفیاب شده بود، شعری را که به او تقدیم نمود اینگونه آغاز کرد:
” با دولت تورکها، ملت عرب تعالی یافت” . پ.ن: تمامی اقوام، ادیان، مذاهب و… که در طول تاریخ زیر لوای دولتهای تورک زیستهاند، از موهبت تسامح و مدارای دولت تورک برخوردار بوده و بدون کوچکترین تبعیضی در کمال آرامش زندگی کردهاند و در سایه عدالت تورک تمام حقوق انسانی و آزادیهای مذهبیشان (در استاندارد زمان خود) به رسمیت شناخته شده است.