ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: محمد فرازمند، سفیر ایران در جمهوری ترکیه دیدار حضوری با دبیرکل شورای تُرک داشته است. علاوه بر جدیت و اهمیت موضوع، سکوت معنادار رسانه ای نیز قابل تامل می باشد. اگرچه که محتوای دیدار رسانهای نشده و تنها بر روابط حسنه ایران با کشورهای عضو شورای همکاری تُرک اشاره شده است اما می توان این مسئله را از چند منظر مورد بررسی قرار داد.
الف: پراگماتیزم اقتصادی
مطابق اصل پراگماتیسم اقتصادی کشورها فارغ از اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک به گسترش روابط اقتصادی و تجاری علاقهمند بوده و بحث «تجارت در عین رقابت و حتی خصومت» را مطرح میکنند. با نگاهی به تاریخ روابط سیاسی ایران و ترکیه به ویژه پس از فروپاشی عثمانی در ترکیه و قاجاریه در ایران ردپای چنین سیاستی را به وضوح و فراوانی می توان دید. پراگماتیسم اقتصادی و علاقه مندی به حفظ رقابت اقتصادی شاه بیت سیاست خارجی ایران نسبت به جمهوری ترکیه بوده است. با در نظر گرفتن تشدید تحریمها و همچنین کاهش درآمدهای نفتی ایران، این دیدگاه تقویت نیز شده است و ایران به دنبال تعامل تجاری با همسایگان دور و نزدیک به منظور باز کردن در های جدید تجارت می باشد. چنین دیدگاهی را پس از جنگ ۴۴ روزه قره باغ و پیروزی جمهوری آذربایجان شاهد هستیم و علیرغم حمایت رسمی و غیر رسمی ایران از ارمنستان، ایران به دنبال بسط روابط تجاری با جمهوری آذربایجان می باشد. همچنین ناگفته پیداست که روابط تجاری برآیند و متاثر از روابط سیاسی می باشند و عدم دسترسی یک کشور به مناسبات سیاسی و اتحادیههای منطقه ای در دراز مدت به کاهش روابط تجاری نیز خواهد انجامید.
ب: رقابت ژئوپلیتیک
با توجه به سیطره گروه های مرکز گرا و ایرانشهری در دستگاه سیاست خارجی ایران چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن، میتوان دریافت که فلسفه وجودی تشکیل اتحادیه تُرک از نگاه سیاست خارجی ایران یک تهدید تلقی می شود و نگاه به این اتحادیه در بازه رقابت و حتی خصومت قابل بررسی است و نه همکاری. در این راستا برخی از تحلیلگران بر این باورند که نیت ایران از حضور احتمالی چه به عنوان ناظر و چه به عنوان عضو رسمی ماهیتی پایشی داشته و هدف ایران «نظارت و پایش دینامیزم سیاسی و تصمیمات این اتحادیه» می باشد.
با طرح دو مسئله فوق الذکر، تحلیل ما بر این اساس است که حضور (احتمالی) ایران در شورای تُرک التقاطی از از دو دیدگاه نسبتا متعارض ذکر شده می باشد؛ از یکسو ایران خواهان بسط مناسبات تجاری با کشورها و اتحادیه های منطقه می باشد، برای نمونه تحکیم روابط تجاری میان ایران و ترکیه به عنوان یکی از اصول اولویت دار دولت آتی ایران تحت ریاست آقای رئیسی می باشد و عزم ایران برای گسترش روابط تجاری با جمهوری آذربایجان در هر فرصتی به زبان آورده می شود. از سوی دیگر نیز، با توجه به نگاه غیر مثبت ایران به این اتحادیه، هدف ایران را می توان پایش و نظارت بر آن نامید.
مطالعات اوراسیا-خاورمیانه
