ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: قیزیل اوزن از رشته کوه های قیرخ بولاق(چهل چشمه) بیجار سرچشمه میگرد و با پیوستن ۳۸ رود بزرگ و کوچک، نهایتا طی گذر از استانهای زنجان، آذربایجان‌ش، اردبیل و گیلان، به دریای خزر منتهی می‌شود.این رودخانه از مهمترین شاهرگهای آبی آذربایجان است که با عدم مدیریت صحیح حق آبه های زیست محیطی گرفتار خشکی شده است.
از دلایل خشک شدن قیزیل اوزن، گسترش ناهمگون صنایع، الگوی کشت نامناسب و چاههای بیشمار غیر مجاز در مسیر این رودخانه است. وضعیت هر کدام از این عوامل در شهر میانه که یکی از شهرهای منتفع از قیزیل اؤزل می‌باشد به صورت زیر است:
۱- صنعت فولاد صنعت آبخوری است. با نگاهی گذرا به موقعیت مکانی طرح هایی که شرکت ملی فولاد انجام داده، متوجه می‌شویم پروژه هایی مانند فولاد سبزوار، نی‌ریز،قائنات، بافت، مبارکه و … درست وسط ناحیه کویری ایجاد شده اند که نشان دهنده اولویت لابی های سیاسی بر نظر کارشناسان است.
به این ترتیب دلیل مکان یابی نادرست صنایع فولاد مشخص می‌شود. به طور میانگین برای تولید هرتن فولاد ۲۸ متر مکعب آب مصرف می‌شود، از این رو با توجه به تولید ۲۷۸۵ تنی فولاد میانه، روزانه چیزی حدود ۷۷۲۲۴ متر مکعب آب مصرف می‌شود که عمده این آب از سد آیدوغموش که روی رودخانه قیزیل اوزن احداث شده تامین میگردد.
۲- کشت محصولات کشاورزی با آبخوری بالا در مناطق پر باران انجام میگیرد. سیستم مدیریت کشاورزی ایران تجربه های تلخ بسیاری از عدم رعایت الگوی کشت مناسب دارد. شروع یکی از این تجربیات با کشت برنج در شهرستان لنجان(بالادست زاینده‌رود) و خاتمه آن با خشک شدن زاینده رود صورت گرفت. برای بار دوم عین همین تجربه در شهرستان میانه در حال رخ دادن است. به طوریکه با نابودی کشاورزی و باغداری بومی منطقه، و زیر کشت بردن ۵هزار و دویست هکتار، سالانه ۱۸ هزار تن برنج در این شهرستان تولید می‌شود که باز هم عمده وظیفه تامین این حجم از آب مورد نیاز روی دوش قیزیل اوزن می‌افتد.
۳- طبق گزارش خبرگزاری تسنیم حدود ۷۶۳هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که ۳۸۰ هزار مورد آن غیر مجاز می‌باشد. بر اساس اعلام روابط عمومی فرمانداری میانه در سال ۹۴ حدود ۷۰۰ چاه غیر مجاز در میانه وجود داشت که این رقم در سال ۹۶، ۴۰۰ حلقه چاه غیر مجاز بوده است(مصاحبه خبرگزاری تسنیم با فرماندار میانه).این آمار مربوط به یکی از شهرهایی است که در مسیر این رودخانه قرار دارد. اگر هر یک از این موارد را در شهرهایی که قیزیل اوزن از آنها عبور میکند محاسبه کنیم، سر جمع می‌توان اندکی از فاجعه رخ داده را تصور کرد.
