ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: پس از پیروزی تاریخی ارتش مظفر آزربایجان و شکست سنگین متجاوزان ارمنی، افتتاح کریدور زنگزور ضروری شد. همانطور که می‌دانیم در حال حاضر کارهای بزرگی در این راستا در حال انجام است و به زودی در زنگزور که سرزمین تاریخی تورکان آزربایجان است شاهد تغییرات اساسی خواهیم بود.
در 17 آگوست زمانی که الهام علیف رئیس‌جمهور آزربایجان و بانوی اول مهریبان علیوا از مناطق کلبجر و لاچین بازدید کردند، علیف در سخنرانی خود نکاتی را در رابطه با شرق زنگزور یادآور شد و گفت:
«همانطور که می دانید 14 منطقه اقتصادی به دستور من ایجاد شد. در میان آنها، ایجاد دو منطقه اقتصادی برجسته شد که این یک گام بسیار درست است. زنگزور غربی در حال حاضر تحت کنترل ارمنستان است. اما در نتیجه ساخت کریدور زنگزور، ملت ما از این کریدور استفاده کرده و شهروندان خود را به سرزمین آبا و اجدادی خود باز خواهیم گرداند.»
حال بیایید نگاهی به حقایق زبانی و تاریخی در مورد زنگزور بیندازیم.
به گفته زبان شناسان واژه «زنگی» نام یک قبیله تورک است. آثاری از این قبیله تورک در جمهوری های تورک زبان زندگی می‌کنند که از جمله آنها نام مکان‌های زیادی در آزربایجان جنوبی نیز دیده می شود.
زنگی چای، زنگی‌تپه، زنگ‌ریک، زنگ‌ایشملی، زنگنه، زنگیلان، زنگران، زنگی‌شالی، زنگی‌دره، زنگی‌باسر، زنگی‌لر، زنگان، زندیلی را می‌توان نام برد.
در آثار محمود کاشغری، فضل الله رشیدالدین، عبدالقاضی، عباسقلو آقا باکیخانف، نام طایفه «زنگی» یکی از قبایل اوغوز در بسیاری از منابع مکتوب آمده است.
طوایف زنگی یکی از ارکان اصلی دولت‌ها و مقامات آتابای و صفویه در آزربایجان بودند.
حال این منطقه را از نظر تاریخی بررسی میکنیم.
منطقه زنگزور در سال 1867 در سرزمین های تاریخی آزربایجان در دوره روسیه تزاری تأسیس شد.
زمانی که آزربایجان توسط بلشویک‌ها در 28 آوریل 1920 مورد حمله قرار گرفت، بیشتر منطقه زنگزور تحت کنترل نیروهای مسلح ارمنستان بود. همچنین حملات داشناک‌های ارمنی در قسمت کوهستانی قاراباغ ادامه یافت.
در 10 اوت 1920، دفتر قفقاز حزب کمونیست روسیه تصمیم گرفت که منطقه شرور-درلایاز نخجوان را بدون رضایت رهبری بلشویک آزربایجان به ارمنستان واگذار کند. قاراباغ و زنگزور «مناطق مورد مناقشه» بین آزربایجان و ارمنستان اعلام شد. در 29 نوامبر 1920، یک روز پس از اعلام استقرار قدرت شوروی در ارمنستان، با تصمیم جلسه مشترک دفاتر سیاسی و تشکیلاتی کمیته مرکزی حزب کمونیست، موضوع واگذاری زنگزور به ارمنستان مطرح شد. آزربایجان در 30 نوامبر به دو بخش غرب و شرق زنگزور تقسیم شد.
در نتیجه نسل کشی ارامنه علیه آزربایجانی‌ها در سال های 1905-1907 و 1914-1920 حدود نیم میلیون نفر از مردم محلی در منطقه زنگزور کشته شدند. در آن سالها 115 روستا از بین رفت. 4472 زن و کودک توسط گروه‌های مسلح ارمنی به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیدند. پس از خروج نیروهای عثمانی از آزربایجان بر اساس معاهده مودروس، انگلیسی‌ها منطقه قاراباغ را که در جمهوری دموکراتیک آزربایجان ایجاد شده بود، به رسمیت شناختند.
دولت جمهوری خلق تصمیم گرفت برای تضمین تمامیت ارضی کشور به زنگزور نیرو اعزام کند. اگرچه واحدهای ارتش ملی که از خانکندی به سمت زنگزور حرکت کردند، پاکسازی نیروهای مسلح ارمنستان از منطقه مهم استراتژیک را با موفقیت سازماندهی کردند، اما امکان برگزاری آن وجود نداشت.
ارامنه که در سال 1978 صد و پنجاه‌مین سالگرد اسکان خود در قاراباغ را جشن می‌گرفتند به خوبی می‌دانستند که تنها به عنوان مهمان به این سرزمین‌ها آمده اند. چرا که نه تنها قاراباغ، بلکه ارمنستان امروزی نیز در سرزمین آزربایجان شکل گرفته است. کل خانات ایروان و منطقه زنگزور قلمرو تاریخی آزربایجان است. اگر به نقشه نگاه کنیم، خواهیم دید که در نتیجه جدا شدن زنگزور از آزربایجان و دادن آن به ارمنستان، جهان بزرگ تورک از نظر جغرافیایی تقسیم شد.
سرزمین های زنگزور از قدیم الایام جز ایالت های تشکیل شده در سرزمین های آزربایجان بوده است. بی شک نام، زبان گفتاری و تاریخ این سرزمین کهن، قابل اعتمادترین و ماندگارترین آدرس اجداد ما هستند و همه این بررسی‌ها ثابت می‌کند که منطقه زنگزور قدیمی‌ترین محل سکونت در سرزمین آزربایجان و یکی از آبادی‌های نیاکان تورکان بوده است.
شاهین برزگر
