ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: اتحاد مخفی و غیر مستقیم احمدشاه قاجار با ترکان عثمانی در جنگ جهانی اول و شکست دول متحد از جمله ترکان عثمانی و پیروزی متفقین در این نبرد، موجب یکه‌تاز شدن انگلیس در خاورمیانه و ایران گردید.
عدم پیروی احمدشاه قاجار از سیاست‌های دیکته شده‌ی انگلیس از جمله طفره رفتن از امضاء «قرارداد ۱۹۱۹» باعث شد تا سیاست انگلیس مبنی بر از کار انداختن قاجارها و به قدرت رساندن رضاخان در ایران عملی شود.
از کودتای اسفند ۱۲۹۹ تا ظهور رضاخان در سال ۱۳۰۴ انگلیس‌ها زمینه‌های داخلی تغییر قدرت را آرام آرام توسط عناصر متجدّد غرب‌گرا آماده کردند.
به سلطنت رسیدن رضاخان در ایران به یاری ائتلافی از چهار حزب سیاسی شکل گرفت …
یکی از این چهار گروه، حزب اصلاح‌طلبان «تجدد» بود. از افراد شاخص این حزب فروغی و ملک‌الشعرای بهار بودند …
در برنامه‌ی این حزب گسترش زبان فارسی به جای زبان قومیت‌ها در سراسر ایران یکی از خواسته‌ها نام برده شده بود.
با ظهور رضاخان در سال ۱۳۰۴ شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم دچار تغییر و تحولات عمده‌ای شد. وی به منظور یکپارچه‌سازی و به نظم در آوردن دولت، دست به تمرکزگرایی شدید زد و تحت لوای ایدئولوژی مدرنسیم، به مبارزه علیه سنت و مذهب پرداخت و از طرفی با برجسته کردن هویت فارسی در صدد حذف و نابودی سایر هویت‌های قومی برآمد.
سیاست‌های راجع به قبایل با آرزوی دیرینه‌ی تبدیل امپراطوری چند قومی به دولتی واحد با مردمی واحد و «یک قوم، یک زبان، یک فرهنگ» و یک قدرت سیاسی کاملاً مرتبط بود.
همزمان با گسترش مدارس عمومی و ارتباطات عمومی، شمار باسوادان فارسی‌زبان نیز افزایش یافت.
از سوی دیگر با تعطیل شدن اندک مدارس و انتشاراتی‌های متعلق به جمعیت غیرفارس به ویژه آذربایجانی، عرب و ارمنی؛ شمار باسوادان غیرفارسی کاهش یافت.
کتاب «علل و شاخصه‌های تغییر زبان ترک‌های تهران»، صفحات ۱۶ – ۱۵
