گادتب: دونیا ایمپئریالیزمی باشدا بؤیوک بریتانییانین چئوریلیش یولو ایله آذربایجان دؤولتی اولان قاجارلارین اراضیسینی غصب ائدیب ایرقچی فارسلارا وئرمهسی ایله آذربایجان فاکتیکی اولاراق ایشغال ائدیلیب، موستملکه وضعیتینه سالیندی. ۱۹۲۵-جی ایلدن سونرا آذربایجان تورک میللتینین مباریزهسی صرف موستملکهدن قورتاریب و موستقیللیگینی برپا ائتمه خاراکتئری داشیمیشدیر. ۱۹۴۵-جی ایل ۲۱ آذر-ده قورولان آذربایجان میللی حکومتی ده مین ایللر بویو بؤیوک ایمپئراتورلوقلار قوران آذربایجان تورک میللتینین گونئی آذربایجانین معاصر دؤور دؤولتچیلیک مودئلینه کئچید حساب ائدیلیر. بو مقدس یولدا میللی حکومتی قوران سید جعفر پیشه وری دئییردی: «اؤلدو وار دؤندو یوخدور». آذربایجان میللی حکومتینین هر طرفدن شووینیست و جینایتکار فارس رئژیمی و اونون حمایهچیلرینین تضییقی و هجومو نتیجهسینده سوقوطوندان سونرا آذربایجانین دوشمنلری بو سؤزو لاغا قویاراق، «اؤلدو ده وار ایمیش دؤندو ده» دئییردیلر. لاکین باشا دوشموردولر کی، پیشه وری بو سؤزو تکجه او دؤنم اوچون یوخ، بو گون اوچون ده دئییرمیش. بو حرکات داوام ائدیر و آذربایجان تورک میللتی اؤز موستقیللیگینی الده ائتمه ینه دک مباریزهدن ال چکمهیهجک.
اونوتماماق لازیمدیر کی، ۲۱ آذر حرکاتی صینفی مباریزه یوخ، میللی حرکات ایدی. حرکاتین باشچیسی سید جعفر پیشه وری دفعهلرله تکرار ائدیردی کی، بو حرکات صینفی حرکات یوخ، میللی حرکاتدیر و آذربایجان تورکلری بیر-بیرینه قارشی موجادیله آپارمیرلار. اونلار فارس شووینیزمینه قارشی مباریز آپاریب، آذربایجان تورکجهسینده مکتب، اونیوئرسیتئت، مطبوعات و رادیونون آچیلماسینا چالیشیرلار و بونو دا ائتمیشدیلر.
۲۱ آذر حرکاتی و میللی حکومتین قورولماسی ایله گونئی آذربایجانا یئنی روح گلدی. آزاد مطبوعات، فیکیر آزادلیغی و عمومیتله آذربایجانا آزادلیق گلدی. بو دا ایرقچی و ایرتیجاچی فارس شووینیزمینی، ائلهجه ده اونلاری دستکلهییب حاکمیته گتیرهن باشدا اینگیلتره اولماقلا دونیا موستملکهچیلرینی قورخویا سالدی. بئله کی، دونیا موستملکهچیلری موسکوا کونفرانسیندا آذربایجانین موختاریت قازانماسینا بئله ایجازه وئرمهدیلر. بونون آردیندان ایسه تهران رئژیمی بوتون آنلاشمالارا رغماً آذربایجانا هوجوما کئچیب، آذربایجان تورکلرینه قارشی دهشتلی سویقیریم تؤرتدی.
البته سید جعفر پیشه وری بهانهلرین بیردفعهلیک اورتادان قالخماسی اوچون دئموکراتییا، موختاریت، فئدئرالیزم و پارلامئنتاریزمی ده یوخلادی. لاکین تهرانین ایرتیجاچی-شووینیست فارس رئژیمی و اونون حیمایه دارلاری گؤستردیلر کی، بو بؤلگهده و قوندارما ایران آدی آلتیندا اولان اراضیده آذربایجان تورک میللتینه هئچ زامان اؤز مدنی و اینسانی حقوقلارینا چاتماغا ایجازه وئرمهیهجکلر. ۲۱ آذر حرکاتینین باشلانغیجی و فاجعه وی سونو دا گؤستردی کی، آذربایجان تورک میللتی یالنیز اؤزونه گووهنمهلیدیر. میللت اؤزونه گوونیب، ایرادهسینی سرگیلهسه هئچ بیر ایمپئرییانین حمایهسینه ده مؤحتاج اولماز. بیز اؤز میللتیمیزه گووهنیریک. بیزیم لیدئرلریمیز محمد امین رسولزاده، پیشه وری، ابولفضل ائلچیبی و آتاتورک ده گؤستردی کی، گوج تورک میللتیندهدیر. آذربایجان تورک میللتی ایراده اورتایا قویاندا اؤز مجلیسینی، اؤز دؤولتینی و اؤز اوردوسونو یارادیر. سرحدلرینه، سینیرلارینا اؤزو صاحب چیخیر. بو گون ۲۱ آذر حرکاتینین عنعنهسینه دایاناراق، آذربایجانین گونئیینین تکجه بیر یولو قالیب. او دا اؤز ایستیقلالینی الده ائدیب و آذربایجانین موستقیل دؤولتینی یاراتماقدیر. بو حرکاتین بیزه تکجه بیر مئساژی وار. او دا فارسا، فارس شووینیزمینه اینانمادان یالنیز اؤز گوجوموزه دایانیب آذربایجانی آزاد ائتمک. بیر سؤزله پیشه وری دئمیشکن بو میللته موستقیللیگینی الده ائدنه دک نه اؤلدو وار نه دؤندو.
گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) آذربایجان تورک میللتینی گونئی آذربایجاندا میللی دؤولتچیلیگی و موستقیللیگینی برپا ائتمک اوچون میللتیمیزی بیرلیگه و ایستیقلالچی تشکیلاتلار اطرافیندا بیرلشهرک حاقلی مباریزهمیزی گوجلهندیرمهیه چاغیریر. کیمسهیه سیرر دئییل کی، گونئی آذربایجانین یئگانه قورتولوش یولو ایستیقلالدیر.
اژدر تاغیزاده
گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) باشقانی