ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: عصر دیروز مقامات عالی رتبه ترکیه پس از سالها مطالعه بررسی و جنجال بر سر کارایی یا عدم کارایی آن، کلنگ اولیه ساخت کانال استانبول را بر زمین زدند. ساخت این کانال علاوه بر مزیت های اعلام شده جنبه های جنجالی بسیاری نیز داشته است که در این نوشته آنها را در سه مولفه بررسی خواهیم کرد
الف: موافقان طرح
موافقان طرح و در راس آنها حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان بر این باورند که ساخت چنین پروژه ای نه تنها عملی و پرسود خواهد بود بلکه رویای دیرینه چند صد ساله سردمداران قبلی ترکیه و عثمانی از جمله سلطان سلیمان را نیز عملی خواهد کرد. آنها بر این باورند که ساخت این پروژه به لحاظ «زیست محیطی, اقتصادی و همچنین اقتدار ملی» لازم می باشد. آنها با استناد به آمارها از افزایش روز افزون ترانزیت دریایی سخن به عمل می‌آورند. هم اکنون بیش از ۴۳ هزار کشتی از تنگه های استانبول عبور می‌کنند که این میزان در سال ۲۰۵۰ به بیش از ۷۳ هزار کشتی خواهد رسید، و این در حالی است که ظرفیت ایمن برای این تنگه ها ۲۵ هزار کشتی در نظر گرفته شده است. آنها همچنین بر این باورند که با ساخت این کانال، سالانه رقمی معادل بیش از ۸ میلیارد دلار ارز وارد ترکیه خواهد شد. هزینه ساخت خود پروژه حدود ۱۵ میلیارد دلار اعلام شده اما با توجه به پروژه های جانبی آن از جمله ساخت ۶ پل بزرگ، دهها بزرگراه و زیرساخت ریلی به همراه صدها مسجد و اثر معماری با سبک های بین المللی از چین و هند گرفته تا ایران و آلمان و مکزیک هزینه ای معادل ۷۵ میلیارد دلار دربر خواهد داشت که محرک بسیار بزرگی برای اقتصاد و سرمایه گذاری در زیرساخت های ترکیه می تواند باشد. همچنین موافقان طرح و شخص اردوغان بر این باورند که در کنار منافع اقتصادی بی شمار، ساخت چنین پروژه ای سمبل حاکمیت ملی ترکیه بر تنگه های استانبول خواهد بود (بخش ج)
ب: مخالفان طرح
این پروژه مخالفان بسیاری نیز داشته است. اکثر مخالفان بر «جنبه تخریب زیست محیطی و عدم بازده اقتصادی مورد انتظار» تاکید دارند. آنها بر این باورند که ساخت این پروژه منجر به از میان رفتن میلیون‌ها اصله درخت و تخریب ترکیب گونه های زیستی شده و گل لای ایجاد شده از سوی این پروژه عظیم در ساخت پروژه‌های دیگری مانند جزایر مصنوعی به کار گرفته خواهد شد که در دید آنها یک فاجعه زیست محیطی به شمار می رود. از دیدگاه مخالفان گزارش ارائه شده از سوی ۲۳۰ اکادمیسین و محقق درباره باید امکان سنجی زیست محیطی طرح مطابق با دیدگاههای سیاسی و حزبی تدوین شده و فاقد اعتبار می باشد. همچنین آنها بر این باورند که با وجود کانال طبیعی تنگه استانبول کشتی های بین المللی کانال مصنوعی جدید را برای حمل و نقل انتخاب نخواهند کرد و کارآیی اقتصادی آن به شکلی که اعلام می شود نخواهد بود. شایان ذکر است که این دیدگاه از سوی حزب جمهوریخواه خلق مدیریت می شود.
ج. جنبه بین المللی طرح
علاوه بر متخصصین امور اقتصادی و محیط زیستی، پروژه عظیم نظر اندیشمندان سیاست بین الملل را نیز به خود جلب کرده است. در دیدگاه آنها ساخت این پروژه اقدامی برای دور زدن ابعاد حقوقی تنگه ها بوده و نمادی از تلاش سیاست خارجی ترکیه برای بازتعریف قدرت ملی خود در عرصه سیاست بین‌الملل نوین می باشد. پس از برقراری جمهوریت در ترکیه در سال ۱۹۲۳ حاکمیت ملی تنگه ها به ترکیه واگذار شد اما در ترکیه حق حضور نظامی در این تنگه ها به فاصله ۵ کیلومتر را نداشت. پس از یک و نیم دهه در سال ۱۹۳۶ و با اهتمام مصطفی کمال آتاتورک قرارداد مونترو به امضا رسید، مطابق این قرارداد ترکیه دارای حق حاکمیت کامل بر تنگه ها بوده و امنیت آن به ارتش ترکیه واگذار شد. اما عبور مرور تجاری و نظامی در این تنگه ها رایگان اعلام شد و ترکیه هم اکنون مبلغ بسیار ناچیزی برای کشتی‌های عبوری از این تنگه دریافت می کند. محققان بر این باورند که ساخت این پروژه اقدامی علیه روسیه و ادامه محاصره روسیه توسط ناتو می باشد، چراکه نیروهای نظامی ناتو با دور زدن مبانی حقوقی تنگه طبیعی استانبول خود را ملزم به رعایت حدود قانونی مندرج در آن نخواهند دید. برای مثال کشتی های نظامی خارج از کشورهای ساحلی دریای سیاه بیش از ۲۱ روز نمی‌تواند در این دریا بمانند، اما فرایندهای نظامی سیاسی اخیر حاکی از آن است که ناتو عزم جدی برای حضور در دریای سیاه و محدود کردن روسیه دارد. همچنین در این راستا می‌توان گفت که به لحاظ اقتصادی نیز این پروژه مهمترین اهرم اقتصادی و ژئوپلتیک ترکیه علیه روسیه خواهد بود چرا که بخش اعظم تجارت دریایی روسیه با اروپا و آفریقا از طریق تنگه‌ای استانبول صورت می‌گیرد و به لحاظ نظامی نیز این تنگه ها تنها معبر برای حضور نظامی روسیه در سوریه و اخیراً لیبی می باشد.
مطالعات اوراسیا-خاورمیانه
