“آیازآتا” بابانوئل دنیای تورک

گادتب: آیازآتا قدیسی است که در فرهنگ تورک ها ، در سرمای زمستان به کمک بی کسان ، فقرا و گرسنگان می آید و جای بابانوئل یا Ded Moroz نقش مشابه را ایفا می کند.

او اغلب در لباس نقره ای آبی طولانی و تاج برف ریزه مانند به تصویر کشیده می شود.

در اسطوره شناسی تورک ها خصوصا در میان تورکان قزاقستان و قرقیزستان خدای سرما به حساب می آید.

همسان آن در فرهنگ آزربایجانی ها “شاختا بابا” هست که تقریبا همان معنای مشخص پدر سرما را می رساند و به عنوان “آیازخان” نیز شناخته می شود.

آیازخان از نور ماه آفریده شده است ، علت سرما در زمستان می باشد و تقریبا همسان با بابانوئل نیز می باشد.

از اسامی دیگر آیازخان ، “آک آیاس” نیز می باشد.  ‎

بر اساس اسطوره های تورک ، سوراخ و حفره ی زمین جایی در زیر 7 ستاره ی خوشه ی پروین قرار داشته است و سرما از آن حفره وارد زمین شده و زمستان می آمد.

“آیاز” در تمامی جغرافیای تورک ها به معنای سرمای شدید هست ؛ زمانی که ماه در هوای صاف آسمان به آسانی دیده می شود ، آیاز (سرمای شدید) توسط خدای ماه و یا “آیازخان” که وابسته به اوست به زمین فرستاده می شود.

در میان تورک های قزاق “آیازآتا” تقریبا با بابانوئل یکسان پنداشته می شود.

گرچه همسان بابانوئل می باشد ، اما از نظر اتیمولوژی و ریشه شناسی وجود چنین شخصی در فرهنگ تورک ها قطعی و اثبات شده است.

در میان تورک های قزاق ، جشنی به نام “سوغومباسی” وجود دارد که به خاطر پیشوازی از سرما و زمستان برگزار می شود ؛ جشنی که با بارش اولین برف و آمدن اولین سرما برگزار می شود.

احتمال این که آمدن “آیازآتا” با این جشن و عید در ارتباط باشد وجود دارد.

آیاز در عین حال به معنای نور ماه نیز می باشد ؛ در تورکی آلتایی قدیم “آیاس” / “هاجاس” ، به معنای “آسمان صاف” نیز به کار رفته است.

قایناق :

Türk Söylence Sözlüğü , Deniz Karakurt , Türkiye , 2011