گادتب: امروز 6 مارس سالروز وفات محمدامین رسولزاده رهبر ملی آزربایجان بنیانگذار جمهوری دموکراتیک آزربایجان ، نویسنده ، عالم و شخصیت سیاسی آزربایجان است.
محمدامین رسولزاده شخصیت بزرگ اجتماعی_سیاسی ، خدمات ارزندهای در خصوص تحقق آرمان استقلال ملت آزربایجان ، احیای ساختار دولت ملی برپایه سابقه تاریخی کشورداری آزربایجان و گسترش وسیع اندیشه استقلال ملی داشته است.
این جمله معروف وی که “پرچمی که یکبار برافراشته شد ، دیگر فرود نخواهد آمد” ، به شعار جریانهای استقلالطلبانه آزربایجان در قرن بیستم تبدیل شده است.
در تاریخ چند قرنی کشورداری آزربایجان ، جمهوری خلق آزربایجان دارای جایگاه و نقش ویژهای است ، در تاریخ جمهوری خلق آزربایجان نیز محمدامین رسولزاده دارای خدمات ارزندهای است.
در پاییز سال 1917 ، محمدامین رسولزاده به عنوان نماینده مجلس از آزربایجان و تورکستان به پارلمان روسیه تزار راه یافته بود.
در روز 26 می 1918 ( 4 خرداد 1297 ) ، شورای قفقاز جنوبی در نتیجه اختلافات موجود میان فراکسیونهای داخلی آن منحل گردید.
در روز 27 می ، شورای ملی آزربایجان متشکل از اعضای احزاب مختلف حاضر در فراکسیون مسلمان شورای مذکور تشکیل گردید.
محمدامین رسولزاده با کسب اکثریت آراء به عنوان رئیس شورای ملی برگزیده شد.
در روز 28 می 1918 ( 6 خرداد 1297 ) ، تمامی ایستگاههای رادیویی و روزنامههای کشورهای جهان ، خبر اعلام استقلال آزربایجان را به جهانیان مخابره نمودند.
شخصیتهای اجتماعی همچون علیمردان بی توپچوباشوف ، فتحعلیخان خویسکی ، نصیب بی یوسفبیلی ، حسن بی آقایف ، ممدیوسف جعفروف ، خلیل بی خاصممدوف و در راس آنها محمدامین رسولزاده با تاسیس جمهوری خلق آزربایجان ، یکی از شکوهمندترین صفحات تاریخ کشورداری آزربایجان را رقم زدند.
در روز 28 می 1918 ، اجلاس شورای ملی آزربایجان به ریاست حسن بی آقایف در محل اقامتگاه جانشین سابق قفقاز در تفلیس برگزار گردید و پس از مذاکرات طولانی بیانیه استقلال جمهوری خلق آزربایجان تصویب گردید ، سپس دولت جمهوری دموکراتیک آزربایجان به ریاست فتحعلیخان خویسکی تشکیل گردید.
بدین ترتیب ملت آزربایجان نه تنها در میان اقوام تورک ، بلکه در میان تمامی ملتهای مسلمان مشرقزمین ، برای اولین بار حکومت جمهوری تشکیل داد.
صرفنظر از عمر 23 ماهه این حکومت ، اقدامات بسیار مهمی در دوره جمهوری خلق آزربایجان انجام یافت.
از آن جمله ، اولین پارلمان دموکراتیک در جهان تورک و مسلمان شکل گرفت ، آزادیها و حقوق دموکراتیک افراد تامین گردید و برای اولین بار در مشرقزمین به زنان نیز همانند مردان حق رای داده شد.
در نتیجه تلاشها و اقدامات محمدامین رسولزاده ، “دانشگاه دولتی باکو” در سال 1919 تاسیس گردید و وی در این دانشگاه به تدریس”تاریخ ادبیات عثمانی” پرداخت.
پس از اشغال 27 آوریل 1920 ، محمدامین رسولزاده دستگیر شده و به مسکو انتقال یافت.
مدتی در آنجا مانده و سپس به توصیه حزب مساوات به لنینگراد رفته و از آنجا به فنلاند رفته و سپس وارد خاک ترکیه شد.
این شخصیت بزرگ اجتماعی_سیاسی آزربایجان ضمن پایبندی به راه ، هدف و ایدئولوژی خویش تا پایان عمر ، فعالیتهای ادبی و سیاسی_انتشاراتی خود را در ترکیه ، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی ادامه داد.
محمدامين رسولزاده به منظور رهايی از تعقيبهای اعمالشده از سوب اصول اداری تزار در اوايل قرن بيستم مدتی در ايران زيسته است.
روزنامههای “ايران نو” و “آحاد” كه سردبيری آنها را برعهده داشته است ، داستان كوتاه “بير خان (يك خان)” كه به زندگی او در تبريز پرداخته است و كتابهای”تنقيد فرقه اعتداليون” نشرشده در تهران و “سعادت بشر” نشرشده در اردبيل ، جايگاه ويژهای در زندگی ادبی_انتشاراتی وی دارند.
محمدامین رسولزاده در ساعت بیست و دو و پنجاه دقیقه شب 6 مارس 1955 در کلینیک دانشکده پزشکی دانشگاه آنکارا به دیار باقی شتافت و در قبرستان عصری آنکارا به خاک سپرده شد.