گادتب: اول فروردین سالروز تولد “میرزا محمد طارق بن شاهرخ ” ملقب به ” اولوق بی” می باشد ؛ وی دانشمند و ستاره شناس عهد تیموریان بود.
“میرزا محمد تورغای بن شاهرخ ” مشهور به ” اولوق بی” ، فرزند شاهرخ و نوه ی تیمور از پادشاهان تیموری بود که اول فروردین سال ۷۷۲ شمسی در سلطانیه ی شهر زنگان(زنجان) چشم به جهان گشود.
او پادشاهی ستارهشناس ، ریاضی دان ، خوش نویس و اهل علم و ادب بود.
وی از عجایب تاریخ بشر است که در عین این که پادشاه بود ، کتابش به نام “زیج اولوق بی” دقیقترین تقویم اسلامی منتشر گردیده است.
مادرش گوهرشاد آغا از شاهزادگان تورک زبان بود که بناهایی چون مسجد گوهرشاد را در مشهد ساخت و پدرش شاهرخ ، در تحکیم حکومت تیموری و رشد هنر در آن دوران و شکل گرفتن مکتب هرات بسیار مؤثر بود.
شاهرخ در ۸۱۱ به ماوراءالنهر لشکر کشید و خلیل سلطان پسر میرانشاه و نوه ی تیمور را پس از رهایی به ری فرستاد و حکومت سمرقند را به “اولوق بی” داد.
“اولوق بی” ، بیشتر اوقات در سمرقند بود و به عنوان مهمان به دربار پدر دعوت میشد و در امور سلطنت دخالتی نداشت.
دولتشاه سمرقندی در تذکرة الشعرای خود مینویسد : فضلا و حکما متفق اند که به روزگار اسلام بلکه از عهد ذوالقرنین تا این دم پادشاهی به حکمت و علم “میرزا اولوق بی” بر مستقر سلطنت قرار نیافته است.
“اولوق بی” در سمرقند رصدخانه ی عظیم و مجهزی به نام رصدخانه ی اولوق بی را برپا کرد و همراه با دانشمندان بزرگ آن زمان مانند غیاثالدین جمشید کاشانی مشغول رصد و تحقیقات علمی شد و با همکاری آن ها زیجی را که شامل دقیق ترین جداول ستاره شناختی و مثلثاتی آن عصر بود پدید آورد که به زیج سلطانی معروف است.
مدرسهای نیز برای آموزش علوم و فنون تأسیس کرد و بهترین استادان را در آن جا به کار تدریس گمارد ؛ مدرسه ای که مهم ترین موضوع درسی آن ، علم نجوم بود.
یادداشت ها و نامه هایی که کاشانی برای پدرش در کاشان میفرستاد از سطح بالای فهم و دانش “اولوق بی” حکایت میکند.
مجسمه ی “اولوق بی” در شهرهای ازبکستان ، تورکیه و روسیه هنوز هم وجود دارد.
وی پنجم آبان ماه سال ۸۲۸ خورشیدی در سن ۵۳ سالگی در شهر هرات درگذشت.