ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: دادن مجوز به کتاب‌های تورکی آزربایجانی با لهجه تاریخی تبریز، از ابتکارات اداره ارشاد آزربایجان شرقی است یا اهداف دیگری پشت آن خوابیده است؟!
یا مسئول وزارت ارشاد در آزربایجان اصلا اطلاعی از زبان نوشتاری تورکی آزربایجانی ندارد و یا اصلا نمی‌داند زبان معیار برای کتابت تورکی چیست و یا هدف از این اطلاعیه، اجرای فرمانی است که از بالادست آمده تا زبان نوشتاری تورکی آزربایجانی که بدون برخورداری از حق تحصیل در مدارس برای فرزندان، باکتاب‌های اندکی که با تلاش شعرا، نویسندگان و روشنفکران و با گذر از هفت خوان ممیزی و سانسور امکان چاپ پیدا می‌کنند هم دچار تشتت و چند دستگی نوشتاری شود و مکتب نوشتاری ساختگی با لهجه تبریز، اردبیل، اورمیه، زنجان، همدان، قشقایی، خراسان، کرمان، اصفهان و غیره که بی شباهت به آش شله قلمکار نخواهد بود بوجود بیاید تا شاید بشود فاتحه زبان نوشتاری تورکی را که جمعیت چهل درصدی ایران را تشکیل می‌دهند به زودی و با خوشحالی خواند و با خیال راحت ایرانی تک زبانه با زبانی که از سال ١٣٠٩ با صدور فرمان رضاخان زبان تحصیلی و اجباری کلیه مدارس و دانشگاه‌های کشور شد و بجای نام تاریخی «زبان دری»، «زبان فارسی» هم بر خود گرفت، بوجود آورد!
مسئول وزارت ارشاد باید بداند زبان معیار کتابت تورکی آزربایجانی چیزی نیست که فردی از این اداره برای نوشتن آن فرمان صادر کند!
زبان نوشتاری و ادبی تورکی آزربایجانی که به آن «زبان نوشتاری معیار» هم گفته می‌شود هزار سال است که با تلاش و کوشش شعرا، ادبا، نویسندگان و دانشمندان زبانشناس این زبان، بر اساس پایبندی بر قوانین زبان صحیح نوشتاری بوجود آمده است که نه لهجه تبریز است و نه لهجه دیگر شهرها و نواحی آزربایجان؛ در عین حال بر گرفته از قانونمندی افعال، ترکیبات، لغات، اصطلاحات، امکانات و زیبائی‌های کلیه لهجه.های تورکی شهرها و نواحی مختلف بدون محدوده جغرافیایی و سیاسی است.
یعنی زبان نوشتاری تورکی آزربایجانی، لهجه هیچ شهر و منطقه خاصی نیست، در عین حال زبان معیار نوشتاری همه شهرها و مناطقی است که به این زبان با لهجه‌های متنوع و زیبا سخن می‌گویند، یعنی «زبان تورکی گلستان زیبایی است که در آن، لهجه‌ها، گل‌های رنگارنگ با عطرهای متنوع و خوشبو هستند که بر این گلستان زیبایی می‌بخشند!»
لهجه تورکی تبریز همانقدر زیباست که لهجه تورکی زنجان، همدان، ساوه، اردبیل، اورمیه، قشقایی، خراسان و دیگر مناطق زیباست!
لهجه تبریز زیباست اما همه قوانین زبان نوشتاری تورکی آزربایجانی در آن مستتر نیست.
زبان نوشتاری تورکی آزربایجانی همانی است که حداقل از هزار سال پیش و با کتاب «دده قورقود» شروع، با دیوان شعرایی چون نصیر باکویی، قاضی ضریر، برهان الدین، نعیمی، نسیمی، شیخ انوار، حبیبی، شاه اسماعیل ختایی و دیگر شعرا و محققین ادامه پیدا کرده و بعد از انقلاب پنجاه و هفت هم با ظرافت، صیقل و خلوص بیشتری که از لغات و کلمات دخیل بیگانه و غیر تورکی کمتری در آن استفاده شده ادامه پیدا کرده است.
در ایران، برای تورکی آزربایجانی نه دستگاه عریض و تحویل فرهنگستانی چون «فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی» درست شده که بودجه سالانه آن نزدیک به صد میلیارد تومان از جیب همه مردم ایران از جمله تورک‌ها هزینه می‌شود و نه توجهی به زبان تورکی می‌شود که گویشوران آن اکثریت نسبی جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند!
فرهنگستان زبان فارسی با ریاست آقای حداد عادل لغاتی چون: «آخوری‌ریلبند، آنمن‌آرمانی، برگ کژفشار، برون پوسه، آسمان‌آریخت، بستک آغازگر، برِدسته، آب‌بارش‌شو، شاخاب و…»(١) ساخته که برای ساخت هر کدام از آنها بیشتر از بیست میلیون تومان هزینه می‌شود، تازه این کلمات باز قابل فهم برای مردم نیست و نیاز به ترجمه و توضیح مجدد دارد!
زبان تورکی با اینهمه جمعیت در ایران نه تنها مظلوم واقع شده است (البته زبان‌های غیر فارسی دیگر هم به نسبت جمعیتشان) مولفین کتاب به این زبان، حتی برای گرفتن مجوز برای اندک کتاب‌های تالیفی‌شان هم با موانع و دردسرهای عدیده‌ای مواجه می‌شوند!
تورکهای آزربایجان و دیگر نقاط ایران حق دارند از کلمات و لغاتی در زبان نوشتاری تورکی خود استفاده کنند که در گذشته نه چندان دور در زبان آنها کاربرد داشت ولی از زمان حاکمیت رضا میرپنج دیکتاتور و با رسمی و اجباری کردن زبان فارسی در سرتاسر کشور، رفته رفته در زبان گفتاری آنها جایگاه خودرا از دست داده است!
همچنین آنها حق دارند از لغات و کلمات نوساز تورکی‌ای بهره ببرند که که بر اساس تکنولوژی جدید ساخته شده است و هیچ هزینه‌ای هم بر کشور نداشته است!
✍«حسن راشدی»
-‐—–
(١) واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره: ١٠۴٧٨٢/۴٣۵۴٩ به تاریخ ٢٢ مرداد ١٣٩٠
