ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: در جهان، هیچ استعمارگری به اندازه چینی‌ها به محو و نابودی نشانه های قومی، در اراضی که اشغال کرده‌اند، اهمیت نداده است. نمونه‌هایی وجود دارند که نه تنها استفاده از این روش توسط چین کمونیستی، بلکه استفاده چینی‌ها از این روش در دوران امپراتوری مانچو را نیز تایید می‌کنند.
اگر به خاطرات مرحوم عیسی آلپ‌تکین نگاه کنیم، می‌توانیم جای پای تلاشهای چینی‌ها را در راستای محو و نابودی آثار ملی ببینیم که خیلی با دقت و برنامه‌ریزی و هدفمند انجام گرفته است.
چینی‌ها (هانها) ی کمونیست در راستای اثبات این ادعای خود که ترکستان شرقی (دوغو ترکستان) از تاریخ باستان تا به امروز جزء لاینفک اراضی چین است به چینی‌سازی جای‌نامهای این اراضی (همانند اسامی شهر، استان، شهرستان، کوه، رودخانه و …) اهمیت زیادی داده اند و در نقشه‌های جغرافیایی به عمد آنها را دوباره نامگذاری کرده‌اند و یا اسامی جدید را به کار می‌برند که با تبدیل به زبان چینی، تحریف شده است، تا افکار عمومی جهان را نیز به این اسامی عادت دهند که عادت هم کرده‌اند! در ترکیه که باید اسامی حقیقی را بدانند از اسامی تحریفی بی مسمی ـ نامهایی که از ماهیت ترکی خود دور شده اند ـ استفاده می‌شود.
اسامی جغرافیایی ترکستان چین به سه گروه تقسیم می‌گردد:
الف) اسامی تازه نامگذاری شده؛ اسامی شهرها و قصبه‌هایی که تازه تاسیس شده‌اند. این اسامی طبیعتا به زبان چینی نامگذاری می‌شوند.
ب) فرم تحریفی به زبان چینی؛ این یکی از رایج‌ترین روشهاست و هیچ اسمی وجود ندارد که بدین شکل تحریف نشده باشد.
ج) جای‌نامهایی که چینی‌ها با اسامی چینی و اهالی بومی با نام اصلی به کار می‌برند.
برای گروه اول می‌توان اسامی چون «شیهِزی»، «چانگجی» و غیره را نام برد.
ولی در مورد گروه دوم، هیچ نامی وجود ندارد که در معرض اینگونه تحریف قرار نگرفته باشد. (چون، همچنانکه برای هر کسی معلوم است، کلمات بیگانه و غیر چینی، از سوی چینی‌ها به شکل صحیحی تلفظ نمی‌گردند و با اَشکالی که آنها را نوشته و الفبا می‌پندارند امکان نگارش صحیح وجود ندارد). به خاطر اینکه در مجامع بین المللی هم به نقشه‌های جغرافیایی چینی استناد می‌شود بدین ترتیب فرم تحریفی چینی اسامی انتشار می‌یابد.
مثلا، جای‌نام «قَشقَر» به خاطر ماهیت نوشتار چینی که آوایی نبوده و هجایی است به شکل «کا ـ شی ـ کا ـ ار» نوشته می‌شود و به دلیل سنت خلاصه‌نویسی، عادتا، به شکل دو هجایی، «کاشی» استفاده می‌شود و این نیز، حادثه ترسناکی است که در کشورهای خارجی در ارتباط با ترکستان شرقی تکرار می‌گردد. تاسف بارتر از این، تبعیت از این اسامی چینی شده در کشور ترکیه می‌باشد.
در سال ۱۹۹۷ زمانی که نشریه‌ای درباره کاشغر مطلب می‌نوشت، از اصطلاح «کاشی» استفاده کرده بود که همین واژه در زبان چینی معنی «درخشنده» می‌دهد. حال میزان مضحک بودن تبدیل کلمه ترکی به کلمه چینی و تحریف معنای آن برای همه آشکار می گردد…
هنگامی که حوادث «غولجا» در فوریه سال ۱۹۹۷ در روزنامه‌های ترکیه منعکس می‌شد این جای‌نام کلا به شکل یینینگ (Yening) یعنی فرم تحریفی چینی آن به کار گرفته می‌شد. «یینینگ» فرم تحریفی جای‌نام «ایلی» بود. در زبان هجایی چینی به خاطر عدم وجود هجای «ای»، آن را اجبارا به شکل «یی/Yi » می‌نویسند. «ایلی» تنها اسم شهر نیست، بلکه اسم رودخانه و طایفه نیز است. چینی‌ها برای اینکه عادت دارند هر چیزی را تصاحب و چینیزه کنند، تنها با نوشتن کلمه «ایلی» به شکل تحریفی «ییلی»، دو اسم دیگری به وجود آورده‌اند! یکی از اینها، اسم «یینینگ» را برای شهر غولجا و دیگری «ییلی» را، برای استان خودمختار «ایلی» استفاده می‌کنند. علاوه بر این، اسم «چؤچک» هم، به شکل چینی «تاچنگ» مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هم، اسمی است که هم به شکل تحریف شده و هم به شکل برعکس استفاده می‌شود. تاچنگ، فرم تحریفی کلمۀ قزاقی «تارغاباتای» است که نام استانی می‌باشد؛ اما چینی‌ها همین اسم را برای مرکز استان یعنی چؤچک استفاده می‌کنند.
شهرها و شهرستانهای بسیاری وجود دارد که اهالی بومی، فرم اصلی و چینی‌ها نیز اسم چینی آن را به کار می‌برند. به شهر «یِنی‌شهر» واقع در استان کاشغر، چینی‌ها «سولی» می‌گویند، حتی در برخی موارد، «هانچنگ» (شهر چینی‌ها) نیز می‌گویند. «سولی»، فرم چینی شده نام قدیمی اویغوری این اراضی، یعنی «سوللوق» می‌باشد. اما در حالی که این شهر، امروز «یئنی شهر» نامیده می‌شود تعداد کسانی که انتساب ریشه این اسم (سوللوق) به اویغوری قدیم را بدانند در حد صفر است. سولی نامیدن این شهر توسط چینی‌ها نمی‌تواند ناشی از حسن نیت آنها باشد.
«کوناشهر» (کهنه شهر)، یکی از شهرستانهای نزدیک کاشغر نیز از سوی چینی‌ها «شوفو» نامیده می‌شود. در حالی که اسم قدیمی این شهر «توککوزاک» است. توککوز‌آک هم شکل تحریف شده آوایی اسم قومی «توققوز ساک»(۹ ساق) اویغوری می‌باشد.
به جای اسم شهر «مارال‌وشی» (مارال باشی ـ سرگوزن ماده) هم که از زمانهای قدیمی در کاشغر وجود دارد، چینی‌ها اسم چینی «باچو» را به کار می‌برند.) Zulpikar، ص. ۶۹-۷۹).
در زیر تعدادی از اسامی جغرافیایی ترکی که توسط دولت چین تغییر داده شده است ارائه می‌گردد:
کوه ¬¬دوستلوک/دوستلوق(Yaoyifeng)، شهرستان شامال‌اؤتن (Yumin)، رودخانه قوبوق‌سار (Songshugu)، رودخانه بورول‌توقای (Fuhainong)، قارداغ‌بِشی (Heishantu)، شهرستان قارغاس (Huocheng)، سار‌‌بولاق (Sangong)، بخش دولانی (Baixingte)، بخش تاسیرغان/داشیرغان (Baojiadian)، دریاچه توزگؤل/دوز گؤل (Chaiwobao)، رودخانه اورومچی /Ürümçi (Hepingqu)، چشمه شوربولاق (Xiaoerbulake)، اوچ‌بولاق (Sangequan)، قارا خوژا / قاراقوجا (Gaochang)، بخش یئتتی‌قودوق/یئددی قودوق (Qijiaojing)، آداق/آدا (Weizixia)، شهرستان قاراباغ (Laohutai)، رودخانه چرچی (Ceyun)، گاوداری پیض‌آباد/فیض آباد (Jiashi)، شهرستان یِکَن (Shache)،دریاچه کیچیک‌کؤل (Xiaolaoba) و صدها اسم دیگر. (همان منبع، ص. ۲۹۵-۳۲۵)
