ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: امروز ابتدا با پرُفسور داشقین تماس گرفتم و نظر ایشان را بر اساس سالها تدریس زبانشناسی و نگارش دهها کتاب تخصصی و لغتنامه جویا شدم.
نظر آس( آز)[ نام قوم]+ اَر[ سلحشور]+ بَی[ بزرگ] +قان( پسوند مکان] را اولویت اول دانسته و آذر/ آدیر/ آتیر/اودور را به مفهوم آتش در رده دوم بیان فرمودند.مرحوم پرفسور صدیق و میر علی سیداوف نیز این نظر را داشتند.
با دکتر حسین فیض الهی وحید و دکتر غلامرضا کریمی باغبان محققین ارزشمندمان نیز صحبت کردم و همین نظر را تایید کردند. به عقیده استاد «اوموداوغلو» زبانشناس و محقق برجسته نیز نام آذربایجان، منشا ترکی دارد و ریشه تاویلهای اشتباه در صدادار فرض کردن و مفتوح خواندن حرف «ذ» میباشد.
به عقیده استاد اومود_اوغلو نیمواژه اول نام«آذْر-آدْر» حرف«ذ» مکسور و بیصدا میباشد و محققان فارس به اشتباه و یا به عمد آنرا به صورت مفتوح«آذَر» خوانده اند تا مقصود خود را افاده نمایند.
در زبان ترکی (آذْر/آدْر) به «مکان بلند » میگویند .(دیوان لغات الترک ص 84 ترجمه دکتر محمد دبیرسیاقی) ایضاً (فرهنگ چغتای و ترکی عثمانی ص۷ کلمات ادر-ادرا)
«خلف تبریزی»لغت شناس مشهور در «برهان قاطع» در توضیح نام آذربایجان میگوید:”گویند وقتی که آغوز [اوغوز] آن ولایت گرفت صحرا و مرغزار اوجان (بستان آباد کنونی) که یکی از محال ولایت آذربایجان است او را خوش آمد و فرمود که هریک از مردم او یک دامن خاک بیاورند و آنجا بریزند، و خود به نفس خود یک دامن خاک آورد و بریخت. تمامت لشکر و مردم هر یک دامنی خاک بیاوردند و بریختند؛ پشته‌ی عظیمی بهم رسید نام آن پشته را آذربایگان کرد چه آذر به لغت ترکی به معنی بلند است و بایگان به معنی بزرگان و محتشمان؛ و آنجارا با آن مشهور گردانید و معرّب آن آذربایجان است (برهان قاطع. محمدحسین خلف تبریزی. به اهتمام دکتر محمد معین. ج۱ ص۲۴۹ چاپ ششم)
هر چند این روایتی داستان گونه است لیکن منبعی قدیمی از جامع التواریخ و برهان قاطع است که نام را تورکی می داند. هر چند آدور و آذر و آتیر نیز لغتی اساسا تورکی است.پسوند تورکی گان نیز حکایت از مورفولوژی یکسان با تورکی دارد.چالاقان، ورزقان، گوگان، طالقان، زنگان، ممقان ، بیلقان…
قوم آز( آس) هم در کتیبه باستانی گل تکین اورخون بعنوان پسرعموهایی که با آنها جنگ می کردند و هم در جای نامهایی چون آس یا(آسیا)آرا آز( آراز) آرا آس(ارس) دیده می شود و هم نامهای روستای ” آس” در کلیبر و کوه “هاس” چنین رویکردی را تقویت می کند.
با محققین عزیز دیگری نیز چون رضا همراز، غلامرضا رزمی، صالح سجادی، داریوش وطن پرور و یوسف شیرین پور در این رابطه همفکری و صحبت کردم که از کلیه این اساتید و بزرگواران به خاطر پشتیبانی فکری شان قدردانی می کنم و از جوانان عزیز می خواهم از تاویلات شخصی، مراجعه به منابع غیر علمی خودداری نمایند.
