ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: بررسی تاریخ ترکان قدیم (ön Türkler) بخاطر دارا بودن اسامی مختلف طوایفشان و صد البته با فرهنگهای مشابه و همانند به سبب قلت منابع مکتوب بقدری پیچیده می نماید که تنها در سالهای اخیر، کاوشهای باستانشناسی راهگشای بررسی تاریخ این طوایف ترک تاثیرگذار در آذربایجانِ ماقبل میلاد شده است. یکی از این طوایف قدیمی اسکیتها یا به نوشته بعضی محققین ساکاها می باشند.
اسكيت ها طايفة ديگري از تركان بودند كه منابع شرقي آنها را ايشگوز ( ايچ اوغوز ) قيد كرده است. حسن آتا آنان را ايسكي/اسكي تورك مي داند ( باهارلی،آذربایجان ، باکی 1993، ص30). هرودوت نقل مي كند كه اسكيت ها از طريق دميرقاپي دربند به آذربايجان آمده در آذربايجان با اتحاديه ماد جنگيده و حكومت آذربايجان را به مدت سه دهه در دست گرفتتند و وارد ائتنيك و فرهنگ آذربايجان شدند.
ميزي اولو طوايف اسکیت/ اسكيف را چنين مي شمارد : كاللي پيه ها ، آمازون ها، اكينچي اسكيف، چاراسكيف، آندروفاق ها، نئور Nevr ، بودين Budin ، ساورومات ها، قئلون Gelon ، آرقي پئي Argippey ، ايسئدون Issedon ، ماساژئت Massaget ، هيساقئت Hissaget (میزی اولو، مرکزی قافقازین ائتنیک تاریخی نین کومکرنیه دوغرو، چئویرمان: پروفسور دکتر سلیمان ائلیارلی، باکی). نئورها به توتم گرگ اعتقاد داشتند و همچون هونها شمشير را نعمت الهي شمرده و به آن احترام مي گذاشتند.
آلتاي ممدوف معتقد است براي بررسي دقيق روابط بين يونان و اوغوزها اسكيت ها ( ايچ اوغوزها ) تدقيق كتاب ده‌ده‌قورقود لازم است ( آلتای ممدوف، اوغوز سلطنتی، باکی 1992، ص35).
پروفوسور ائي. علي بيگ زاده در مقاله‌اي تحت عنوان « قديم اسكيدلرين ديلي»، ( زبان اسكيدهاي قديم) اشاره مي كند كه زبان تركي اسكيت ها قبل از ميلاد از سرحد هاي خود فراتر رفته و تا به يونان رسيده بود ( ممدوف، اوغوز سلطنتی، باکی 1992، ص38). بيهوده نيست كه هرودوت و ديگر تاريخ دانان آن سامان به اقوام ترك آشنايي كامل داشته و آداب و رسوم آنان را قيد كرده‌اند. براثر اين ارتباط و آشنايي است كه سوژه هاي اساطير – تاريخي و فرهنگي تركان باستان نظير داستان هاي ده‌ده‌قورقود و قهرمان هاي آن نظير تپه گؤز به ميان اساطير يوناني رفته و به صورت سيكلوپ درآمده است. در زمان حملة اسكندر به قلمرو هخامنش ها، آتروپات فرمانرواي آذربايجان از آمازون ها صد زن سواركار را براي اسكندر جهت نمايش فرستاد ( دیاکونوف، تاریخ ماد، ص409) اسکیتها در جریان کشمکشهای سیاسی و اجتماهی در دوران مادها در داخل سایر طوایف مادی داخل و بدین ترتیب خزینه پربار ترکان آذربایجان ماقبل میلاد را زنگین تر نمودند.
