ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: يكي از مهمترين شاخص هاي تمدن و فرهنگ تركان باستان كه ادامه اين سنت در ميان پاره اي از قبايل و اقوام ترك تا امروز بر جاي مانده است برپايي كورقان ها يا تپه مزارهايي است كه در جاي جاي قلمرو تركان برپا شده است. به عبارت ديگر هر كجا كورقاني بوده ، طايفه تركي نيز بوده و هر كجا طايفة تركي ساكن بوده كورقاني هم از خود به يادگار گذاشته است. قديمي ترين كورقانهاي بدست آمده در آذربايجان مربوط به دورة مئزوليت ( سه تا چهار هزار سال قبل از ميلاد ) مي باشد.
نحوة برپايي كورقان ها بدين ترتيب بود : تركان قديم ابتدا مردگان خود را در داخل قبرهايي به عمق 2 متر به خاك سپرده سپس همراه با ملزومات زندگي اعم از اشياء سفالي ، اسلحه هاي آهني، طلايي، قطعه‌هاي زين و يراق به ويژه دهنه هاي اسب به گونه اي مخصوص و حلقه هايي قابل ستايش به سبك حيواني و گاهاً تعدادي خدمت كار و اسب دفن مي كردند . نحوة بخاك سپردن مردگان در تمام كرقان ها يكسان نيست ، بعضي چاله ها عميق و بعضي ها كم عمق هستند. بعضي ها مردگان را در حالت خميده به خاك سپرده و بعضي ها سوزانيده شده بر روي آنها ماده قرمز رنگ گل اوخري Ocer پاشيده مي شده‌است. پس از اين مراسم برروي چاله تخته هايي قرار داده و بنابر رسمي قديمي از تركان – كه اين رسم در كتاب برهان قاطع اثر محمد بن خلف تبريزي در مادة آذربايجان نيز ديده مي شود – هر فردي از افراد قبايل ترك بر اساس توانايي خود دامن خاك بر روي قبر مي ريخت و در نتيجه تپه بزرگي بوجود مي آمد كه با دايره اي از قطعه سنگها محصور مي گشت. تعدادي از اين گورها بدون مرده بوده است. بي شك اين گور ها به افتخار جنگجوياني كه دور از قبرستان خانوادگي تركان از پادر آمده بودند برپا شده است . هرودوت در سده هاي قبل از ميلاد كه با تركان ساكن اروپاي شرقي و بالكان و يوناني امروزين در ارتباط بوده اين رسم تركان را كاملاً مي شناخته است .
رسم برپا داشتن تپه هاي بزرگ به يادبود مردگان گرچه يادآور سنت قديمي تركان سومري و عيلامي در برپايي معبدشان به نام زيگورات مي باشد ولي در تاريخ آذربايجان با نام اوغوز خاقان – قهرمان اساطيري تركان كه تاريخ دانان وي را همان مته خان ، خان هون ها مي دانند – عجين شده است. تاريخ چنين روايت مي كند كه اوغوزخاقان پس از فتح سرزمين هاي مختلف براي يادبود ، دستور به برپايي تپه‌هايي داده است و بنابه نوشته برهان قاطع وجه تسميه آذربايجان نيز به خاطر همين تپه هاست. چرا كه در زبان تركي “ آذر/اَذر ” به معني بلندي يا تپه است. البته گفتني است اين وجه تسميه چندان موردي نداشته و جزو Folk Ethymology يا وجه تسميه عاميانه مي باشد. جديدترين و علمي ترين ريشه شناسي نام آذربايجان از طرف مرحوم ميرعلي سيدوف ارائه شده است. به نظر وي آذربايجان مركب از آس/آذ+ ار + باي + جان مي باشد .
در ميان مردم آذربايجان نيز در مورد اوغوزخاقان روايت هاييست كه اوغوز بسيار عظيم الجثه بوده و بدين سبب به اين نوع تپه هاي مصنوعي يا كورقان ها “ اوغوز تپه لري ” يا تپه هاي اوغوز مي گفتند . همچنين امروزه در اوكرائين آثار كورقان هاي قديمي تركان ساكن اين سرزمين قبل از مهاجرت روس ها را “ اوغوز ” مي گويند . وامبري توركولوژ مشهور مجاري نيز در اين باره مي گويد : شرقي ها دوست دارند فضايل مقدسين خود را با قامت استثنايي كه براي آنها قايل مي شوند بالا ببرند. در ايران نيز به چندين سنگ قبر برخوردم كه از اندازه معمولي خيلي درشت تر تراشيده شده بود. همچنين در قسطنطنيه در كرانه آسيايي بوسفور و كوه موسوم به ژوزويه قبر درازي واقع است كه تركها به عنوان شخصيت برجستة مذكور در انجيل و يونان به عنوان اينكه خاكستر هركول درآن دفن شده به آن احترام مي گذارند . اين رسم در ميان تركمنان نيز به همان شكل قديم مانده است بطوريكه وقتي يكي از رؤساي برجسته يعني كسي كه به دريافت لقب باطور ( دلاور)نائل شده است بميرد رسم است كه يك تپه روي قبرش بر پا كنند هر تركمن واقعي بايد با ريختن دست كم هفت پارو خاك در آن شركت كند و از آن جهت است كه اين بناهاي يادبود خشن غالباً داراي شصت پا محيط و بيست و پنج تا سي پا ارتفاع مي شود.وامبري در بارة اين تپه هاي بزرگ توضيح مي دهد :اين رسم در نزد هون هاي قديم هم وجود داشته است و مجارهاي امروز هم گاهي آنرا بجا مي آورند چند سال پيش نيست كه به دستور كنت ادوارد كارولي يكي از اين تپه ها را در مجارستان به يادبود كنت شجن لي براي اثبات احترامي كه مردم به او داشتند ساخته اند . بي مورد نيست بدانيم امروزه رسم ريختن يك مشت خاك بر روي قبر در ميان اروپايي ها يادگاري از حضور تركان در اروپا مي باشد. .
