پنج‌شنبه , مارس 28 2024
azfa

دکتر توحید ملک زاده :همکاری ایران و عثمانی برای شکست نهایی سیمتقو در سال 1301 شمسی

گادتب: پس از فجایع جیلولوق در اواخر جنگ جهانی اول و خروج نیروهای عثمانی از غرب آذربایجان، به سبب نبود حاکمیت قوی مرکزی در منطقه، سیمیتقو با استفاده از نیروی قوای مسلح عشایرخود، توانست شهرهای سلماس، اورمیه، سولدوز، ساوجبلاغ ( مهاباد فعلی) و کل مناطق جنوبی آذربایجان را به تصرف خود درآورد. حمایتهای دول خارجی از سیمیتقو، هر کدام بخاطر منافع خود توانست شکست سیمیتقو را به تاخیر بیاندازد. هر روز اخبار دهشتناکی از جرم و جنایات وی در مناطق تحت تصرفش در تشریات و افواه عمومی منتشر می گردید.

وقوع فاجعه لکستان در سلماس، قتل عام ارتش در مهاباد از بارزترین اقدامات جنایتکارانه سیمیتقو در منطقه بود. در چنین اوضاعی رضاخان به عنوان وزیر جنگ دست به ابتکاری زده و قوای مختلف مسلح ایران دوران قاجاری را بازسازی و تحت یک ارتش نوین سازماندهی کرد.

از اوایل سال 1301 ارتش شروع به تجمع در اطراف مناطق اشغالی آذربایجان گردید و برای قطع کمک به سیمیتقو با دولت در حال متلاشی عثمانی در آنکارا وارد مذاکره شد. عثمانی دلیل حمایت از سیمیتقو را جلوگیری قوای مسلحه مسیحی در حمله به آذربایجان و جنوب آناطولی ذکر کرد ولی دولت قاجاریه توانست اعتماد آنها برای سرکوب سیمیتقو جلب نماید. عملیات موسوم به « نبرد شکریازی» برای سرکوب سیمیتقو در 12 مرداد 1301 از طرف شرفخانه شروع و در نهایت 18 مرداد 1301 سلماس آزاد شده و 20 مرداد  چهریق ( محل امارت سیمیتقو) آزاد گردید.

ادامه تنبیه سیمیتقو، نبرد ساری داش نامیده می شود که پرداختن به آن صدها صفحه لازم دارد. در روزهای بعدی شکست در کل قشون سیمیتقو مشاهده گردید و انها فرار را بر قرار ترجیح دادند. سیمیتقو با یاران و خانواده به عثمانی فرار کرد. قوای عثمانی نیز به همکاری با قوای ایرانی پرداخته و در  20 مهر 1301،  سیمیتقو را در سانیانس عثمانی تعقیب و در قریه مزبور به محاصره خود درآوردند. در درگیریهای شدید زن سیمیتقو،  ارشدالملک اورمیه ای ، خواهر زن سیمیتقو و دو تن از روسای طایفه حسن لو در شمار کشته شدگانند . همسر سیمیتقو و خسرو پسر سیمیتقو نیز دستگیر شد. سیمیتقو  زخمی (اسناد وزارت خارجه، 98-6-15-1301، به نقل از روزشمار تاریخ معاصر ایران، جلد دوم، موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، 1388، ص:448) و برادرش احمد فرار کرده قوای ترکیه در تعقیب آنانند. کلیه اموال سیمیتقو نیز بدست نظامیان ترکیه افتاد. (روزنامه ایران، شم 1236، ص: 1، به نقل از روزشمار تاریخ معاصر ایران، جلد دوم، موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، 1388، ص:419) کشته شدگان افراد سیمیتقو بالغ بر سی نفر بودند. (سازمان اسناد ملی ایران، سند شم 293001553، آرشیو 108ظ2ب آ ا، شم میکروفیلم 00100160، به نقل از روزشمار تاریخ معاصر ایران، جلد دوم، موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، 1388، ص:427) سیمیتقو سپس به خانه بهری بیک برادر عثمان بیک پناه برده و اظهار داشته که هشتاد هزار لیره ام از کف رفته است. از طرف دولت ترکیه هم جار کشیده اند هرکس سیمیتقو را در خانه اش سکنا دهد خانه اش را آتش و خودش را دار خواهند زد. در درگیری های اخیر که زن احمدآقا  زخمی شده بود نیز مرد. از دیگر سو سیمیتقو با انگلیس نیز اختلاف پیدا کرده و با سید طه درگیر بود. براساس اسناد رسمی: سیمیتقو از اینکه انگلیس و عثمانی برای مقابله با قوای ایرانی به وی اسلحه و مهمات نداده اند و از وی حمایت کافی نکرده اند ناراحت و آزرده خاطر بود.

( Jwadie , wadie, Kürt Milliyetçiliğinin tarihiT iletişim yayın eviT 5.baskıT istanbulT s:282)

بدین ترتیب دو دولت ایران قاجاری و عثمانی توانستند در سایه حسن ارتباط و تفاهم و همچنین اعتماد متقابل منشا شرارت در مناطق مرزی دو کشور را رفع نمایند. این همکاری ها  سالیان بعد در دوران سلطنت رضاشاه به اوج خود رسید و مناطق مرزی ایران و ترکیه یکی از امن ترین مرزها گردید.

دوباره امتحان کنید

حضور بانوان طرفدار تراختور در استادیوم

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، برخی رسانه های هواداری تیم تراختور از صدور مجوز حضور …

«احد سیف‌خواه» با قرار وثیقه از زندان مرکزی تبریز آزاد شد

گادتب: به گزارش مرکز گادتب، «احد سیف‌خواه» برادر «آیاز سیف‌خواه» (فعال آزربایجانی که در بند …