ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: مطالعات روابط بین الملل نشان می دهد که کشورهای دارای ایدئولوژی های سیاسی و یا قرابت های دینی و مذهبی یا قومی احتمال و تمایل بیشتری برای تاسیس اتحادیه های منطقه ای دارند. یکی از اتحادیه هایی که در آینده منطقه اوراسیا بسیار تاثیرگذار خواهد بود اتحادیه ترک و یا شورای ترک می باشد. در این نوشته به معرفی این اتحادیه در حال گسترش خواهیم پرداخت.
این اتحادیه در تاریخ ۳ اکتبر ۲۰۰۹ در نخجوان جمهوری آذربایجان پایه‌ریزی شد. موسسه فکری این اتحادیه نورسلطان نظربایف رئیس جمهور وقت قزاقستان میباشد. اعضای موسس و فعلی آن ۵ کشور جمهوری آذربایجان قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکیه می باشند. جمعیت فعلی این اتحادیه حدود ۱۵۳ میلیون نفر بوده و سرزمینی معادل ۴.۳ میلیون کیلومتر مربع سرزمین را در بر می گیرد. تولید ناخالص ملی این اتحادیه کمی بیش از ۱.۱ تریلیون دلار بوده که البته بیش از ۷۵ درصد آن مربوط به ترکیه می باشد. درآمد سرانه این اتحادیه ۶۹۰۰ دلار در سال ۲۰۱۹ می باشد.
در کنار اعضای اصلی، کشور مجارستان نیز به عضو ناظر این شورا بوده و در انتظار می رود که در سال های آینده کشورهای پاکستان و اوکراین نیز به عنوان کشور ناظر به این اتحادیه بپیوندند. همچنین، با وجود این که ترکمنستان تاکنون از ورود به این اتحادیه امتناع کرده است اما انتظار می رود که طی سالیان آینده، این کشور به عنوان عضو رسمی اتحادیه شناخته شود.
هدف از تشکیل این اتحادیه به صورت زیر میباشد:
-تحکیم روابط بین طرفین
– اتخاذ مواضع سیاست خارجی مشترک
– مبارزه مشترک علیه تروریسم بین الملل و جدایی طلبی و افراط گرایی
-ارتقاء اری‌های منطقه‌ای و دو جانبه میان اعضا
-گسترش تعامل در زمینه‌های علمی، تکنولوژیک، آموزشی، بهداشت، فرهنگ و ورزش
نهادهای اصلی این شامل:
-شورای سران دولتها
– شورای وزرای خارجه
– کمیته مقامات بلند پایه
– شورای بزرگان (ریش سفیدان، با نام رسمی آغ ساقاللیلار)
– دبیرخانه
این اتحادیه علاوه بر زبان های ترکی آذربایجانی، قزاقی، ازبکی و استانبولی زبان انگلیسی را نیز به عنوان زبان رسمی شورا به رسمیت می شناسد.
بخش دوم: تهدیدات و فرصت ها
اگرچه که همکاری‌های نظامی و امنیتی در اتحادیه ترک به صراحت اعلام نشده و صرفاً به همکاری در زمینه افراط گرایی و تروریسم محدود شده است اما فرآیندهای سیاسی اخیر حاکی از امنیتی شدن این شورا دارد. با افزایش تهدید ها از سوی چین و روسیه نسبت به جمهوری های ترک آسیای مرکزی، این کشور ها تمایل بیشتری به اتحاد با قدرتهای فرامنطقه ای از جمله ترکیه نشان می دهند.
قزاقستان را میتوان پیش رو این اقدامات دانست چرا که از سال ۲۰۱۹ تا به امروز معاهدات امنیتی گوناگون و پرهزینه ای با ترکیه بسته است. رئیس مجلس ملی قزاقستان اعلام کرده است که در صورت تداوم تهدید روسیه نسبت به مالکیت اراضی در این کشور، قزاقستان از ترکیه دعوت خواهد کرد تا در این کشور پایگاه نظامی دایمی تاسیس کند. همچنین تبادل فناوری در عرصه ساخت موشک های تاکتیکی و همچنین پهپاد های مسلح در دستور کار دو کشور می باشد. مبادی ترافیک هوایی نشان از ورود دهها هواپیمای نظامی باری ارتش ترکیه به قزاقستان دارد. از سوی دیگر ازبکستان نیز تمایل خود به گسترش روابط نظامی با ترکیه را اعلام کرده است.
ناگفته پیداست که ورود ترکیه به مسائل امنیتی آسیای مرکزی حساسیت چین و روسیه را بیش از پیش برانگیخته خواهد کرد. مقامات نظامی چین پس از موفقیت تاکتیک های نظامی ترکیه به ویژه پهپادهای تهاجمی آن در جنگ قفقاز اعلام کردند که گسترش تکنولوژی نظامی و جنگ الکترونیک ترکیه یک زنگ خطر امنیتی برای چین میباشد. همچنین ورود ترکیه به مسائل آسیای مرکزی می‌تواند روابط رقابتی و پر تنش این کشور با روسیه را نیز تشدید کند. هم اکنون ترکیه و روسیه در یک بازه مکانی ۲۵۰۰ کیلومتری از قفقاز تا لیبی در حال رقابت می باشند. بدون شک امضای هرگونه نظامی استراتژیک و یا تاسیس پایگاه نظامی ترکیه در آسیای مرکزی با واکنش سخت دولت مقامات دولتی و ملی گرایان روس روبرو خواهد شد، اما آنگونه که شواهد نشان می‌دهد ترکیه در ورود به مسائل امنیتی آسیای مرکزی مصمم تر از گذشته می باشد.
مطالعات اوراسیا_خاورمیانه
