ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: صفی‌الدین ابوالفتح اسحاق اردبیلی (۶۵۰–۷۳۵ ق) نیای بزرگ دودمان صفویان است.
صفی الدین در در کلخوران پا به دنیا گذاشت. پدر و اجداد وی در قریه کلخوران اردبیل زراعت داشتند و
مال و مکنتی که از راه کشاورزی به هم رسانیده بوند، علاقه به عزلت و انزواء داشت و از معاشرت با خلق اجتناب می‌ورزید. صفی الدین در عین اشتغال به مقدمات علوم رسمی، تمایلی به زهد و ریاضت یافت و به روزه داری و شب زنده داری پرداخت. گاه اوقات خویش را در مقابر اولیاء به سر می‌برد و گاه رؤیاها و مکاشفات صوفیانه می‌دید و گاه در کوه سبلان برای آنچه وی آن را «ملاقات مردان خدا» می‌خواند، می‌رفت و در آن حال، از آب و خاک آن کوه چیزی به تبرک همراه می‌آورد.
صفی الدین بیست ساله بود که به توصیه یکی از زاهدان، بار سفر بست تا به شیراز برود و به خدمت نجیب الدین بزغوش شیرازی، از صوفیان بزرگ آن دوران برسد. اما صفی الدین زمانی به شیراز رسیده بود که نجیب الدین درگذشته بود. چند سالی را در شیراز و شهرهای اطراف آن به دیدار مشایخ صوفی رفت تا شاید شیخی لایق بیعت بیابد. گویا در همین سال‌ها بود که در شیراز با سعدی نیز دیدارکرد. شاعر پیر، صوفی جوان را با آغوش باز پذیرفت و حتی نسخه ای از دیوان خود را نیز به او اهدا کرد؛ دیداری که البته منجربه ارادتی نشد. سفر شیراز، اما به کلی بی‌حاصل هم نبود. صفی الدین، در شیراز، نام و آوازه تاج الدین ابراهیم گیلانی مشهور به زاهد گیلانی را شنید. سفر دراز دیگری را این بار از جنوب به شمال، از فارس به گیلان در پیش گرفت. در سفری طولانی که برای صفی الدین همراه با سختی و بیماری بود، عاقبت پس از جستجوی بسیار، زاهد را در دهکده ای در ساحل دریای خزر یافت هنگامی که صفی الدین در ۶۷۵ هجری قمری به گیلان رسید، بیست و پنج ساله بود و زاهد، اندکی بیش از شصت سال داشت. از این زمان تا بیست و پنج سال بعد، صفی الدین، مرید و مقیم خانقاه زاهد بود و بعد از فوت زاهد گیلانی رهبری طریقت زاهدیه را نیز به دست اورد.
نمونهی اشعار ترکی شیخ صفی:
1
دئمین کیم دیدمی بیلمز، بیلر واللاهی باللهی
دئسه بيلمم اينانمين آلداديير واللهي باللهي
دئدين هرگيز منيم کونلوم سنن ايله مهربان اولماز
دئمه ظاليم ؛ دئمه کافير اولور واللهي باللهي
قيا باخکَج ؛ تبسم نازک ائتکَج التفات ائيله
مني آخير بو ظاليم اولدورر واللهي باللهي
دئیین مجنون گلیبددیر شهره ائودن چیخ تماشا قیل
اوشاقدیر نازنینیم آلدانیر واللاهی باللهی
صفینی قویما یالقیز گئتمه، گئتمه، گئتمه، گل، گل، گل،!
یازقدیر باشینا دؤنوم، اؤلور واللهی باللهی
2
قويدو اوز کونلومه غم لشکري هامون – هامون
قارا بايداقلي علملر اوجو گلگون – گلگون
چاغيريرديم قاتي آواز ايله ليلي – ليلي
داغ سس وئردي جوابيمداکي مجنون – مجنون
گوزلريمدن يانا اود توتلادي دوزخ – دوزخ
جگريمدن يانا قان قاينادي جيحون – جيحون
بو نه ويرانه کونول دور صفي! اي واي ؛ اي واي
سرولر وار ايدي بو باغده موزون – موزون
3
گؤیرچین یوللدیم، یازدیم سنه سن دن شیکایتلر،
قولوندا اول قانادلردیر باشی باغلی کیتابتلر
اونودما عاشیقی، نامئهریبان اولما، منیم جانیم،
ایشیقسیز سروه اوخشارلر وفا سیز سروقامتلر
سنی تانری، نئجه سن دن شیکایت ائتمییم آخیر
هانی اول نازلی باخماق لر، هانی گیزلین ایشارتلر
هانی ظالم، هانی گؤزوم، هانی کافیر، هانی جانیم؟
سئویشمک لر، باریشماق لر، تپیشمک لر، قوجوشماقلر
4
اولان هق یادی بیرله قایغیسیز دیوانه، کس نئیلر؟
قیلینج الینده معنی چاغیران ار، دادرس نئیلر
سینیق کؤنلوم نوا دوتمازسا، اسکیم فؤوجو کسیلمز
بئله آغیر قارالی کاروان صوتی-جرس نئیلر
چکن کؤکسون شیکافیندان منیم بیدرد کؤنلومنی،
بو قانلی بحر قارشیسیندا زنگی وار، سس نئیلر
دنیز موردار اولماز ایت سو ایچماغیندان، ای عاریف،
حقیقت آنلایان آری کؤنوللرده هوس نئیلر
