ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: غالب ترین فرضیّه در بارۀ چگونگی پیدایی ناسیونالیسم فارسی گرای افراطی موجود در ایران، عبارت از تأثیرپذیری فرنگ رفتگان ایرانی از ناسیونالیسم موجود در قرن نوزدهم اروپا بوده و نوشته ها و جهت¬گیری های پژوهشگران و مستشرقین غربی در باب تاریخ و فرهنگ ایران هم به عنوان عاملی پیش برنده در این امر ایفای نقش کرده است.
به دلایل معلوم و نامعلوم تعداد بسیاری از محقّقان غربی و روسی در پژوهش های خود حسن ظنّ وافری نسبت به زبان فارسی و تاریخ ماقبل اسلام ایران ابراز کرده و کوشیده اند در تحقیقات خود آب در آسیاب باستان گرایی و فارسی گرایی ایران بریزند.
این عامل در کنار طبع مستعد گروه های روشنفکری ایران در قرن نوزدهم و بیستم موجب ظهور طبقه ای از روشنفکران در عصر قاجار گشت. این گروه موفّق شدند بنیان اندیشۀ ناسیونالیسم فارسی گرا و باستان گرای ایرانی را پی ریزی کرده و در دهه های پایانی سلسلۀ قاجار، زمینه های سیاسی لازم برای اجرایی کردن مقاصد خود را هم فراهم نمایند.
نتیجۀ یک قرن کشاکش فرهنگی ـ سیاسی موجود در ایران به پیدایش مفکورۀ «شووینیسم» منجر گشته بود؛ مرام و مکتبی که کمابیش پایه های اعتقادی و عملیاتی خود را محکم کرده و اینک در صدد قبضه کردن قدرت و حکومت بود، تا به یاری آن خواسته ها و آرمان های خود را به منصۀ ظهور برساند.
تغییر سلسلۀ پادشاهی در ایران در اوایل قرن چهارده شمسی این امکان را برای گروه موصوف فراهم ساخت تا در سایۀ نظام سیاسی جدید و پادشاهی که برای عقبۀ فکری این اندیشه، نقش بسترساز را پیدا کرده بود؛ برنامه های گسترده و مؤثّری در جهت فارسی سازی زبان و فرهنگ جامعۀ ایرانی به مورد اجرا بگذارد و تلاش سنگینی را در جهت آسیمیلاسیون اقوام غیرفارس ایرانی آغاز کند.
در پیدایش اندیشۀ مذکور یقیناً تشبّثات از فرنگ برگشتگان نقش مهمی داشته است. در کنار این مسئله، شخصیّت های سیاسی و فرهنگی مأمور و موظّف نظام استعماری هم تأثیر به سزایی در فراهم آوردن مقدّمات فکری و سیاسی این ایدئولوژی ایفا کرده اند. از همین رو مدافعان نظریّۀ نو بودن اندیشۀ «ناسیونالیسم فارسی گرا و باستان گرا در ایران» برای دفاع از نظر خود شواهد کافی در اختیار دارند، لیکن فراگیری این جریان و حضور نمایندگانی از اقوام مختلف، بخصوص ترکان ایرانی در میان پیروان این مفکوره و ارادۀ خلل ناپذیر ایشان در باب اعتقاد خود نشان می دهد که این نگاه علی القاعده باید در ایران مسبوق به سابقه بوده و از ریشه های دراز و مستحکمی برخوردار باشد.
مرور تاریخ ایران در دورۀ قبل و پس از اسلام، نشانه های دیگری هم در اختیار ما می گذارد و معلوم می دارد مسئلۀ فارسی گرایی و باستان گرایی و نتایج فکری و عملی مترتّب بر این اندیشه در ایران را نمی توان در قرن چهارده شمسی زندانی کرد و لازم است ریشه ها و پیش زمینه های تاریخی مسئله که موجب مقبولیّت این گفتمان در دوران جدید و معاصر ایران شد، مورد بررسی قرار گیرد و نقش و سهم آن عوامل در پیدایی و قوام یافتن شووینیسم در ایران معیّن گردد.
