محمد رحمانی فر: وقتی مطالبه زبان مادری بنیان استبداد را به لرزه در می‌آورد!

گادتب: طرح موضوع زبان مادری از سوی تورک‌های آزربایجان، در ابتدا چندان هم رنگ و بوی سیاسی نداشت. در واقع، بیشتر طرح یک مطالبه بود و تلاش برای احقاق یک حق انسانی پایمال‌شده! برای همین هم، فعالان فرهنگی آزربایجان، سال‌ها و بلکه دهه‌ها تلاش کردند تا این مطالبه فرهنگی رنگ و بوی سیاسی و امنیتی به خود نگیرد تا مخالفان «تدریس به زبان مادری» نتوانند با امنیتی کردن موضوع، مانع احقاق این حق شوند! (هنوز هم برخی از فعالان حوزه زبان مادری بر این باور هستند و از همین خط مشی پیروی می‌کنند.)

لکن، حکومت مرکزی که از همان ابتدا به تمام مطالبات شهروندان، حتی مطالبات صنفی اقشار مرکزنشین، به دید امنیتی می‌نگریست، نمی‌خواست و نمی‌توانست موضوع زبان مادری را فارغ از دغدغه‌های امنیتی مورد توجه قرار دهد. از سوی دیگر، با گسترش روزافزون تمایل به زبان مادری در بطن جوامع غیر فارس‌زبان و مخصوصاً آزربایجان، دیگر موضوع زبان مادری صرفاً یک مسأله امنیتی نبود، بلکه به یک مسأله سیاسی هم تبدیل شده‌بود! به نحوی که جناح‌های مختلف حکومت، مخصوصاً در ایام انتخابات، از این موضوع به عنوان ابزاری برای به دست آوردن قدرت سیاسی بهره‌برداری می‌کردند! به عبارت دیگر، این نهادهای امنیتی و بازیگران سیاسی مرکزگرا بودند که به «یک مطالبه عمومی فرهنگی» رنگ و بوی امنیتی و سیاسی دادند!

بی‌شک، برخورد امنیتی نهادهای امنیتی کشور با موضوع زبان مادری از یکسو و بهره‌برداری سیاسی و یا به عبارت دقیق‌تر سوء استفاده بازیگران سیاسی مرکزگرا از این امر، بزرگ‌ترین نقش را در تبدیل این «مسأله فرهنگی» به یک دغدغه امنیتی داشته‌است. تا جایی که به راحتی می‌توان ادعا نمود که اکنون موضوع زبان مادری در ایران به یکی از مهمترین دغدغه‌های امنیتی کشور تبدیل شده‌است.

جالب اینجاست که همان نهادها و بازیگرانی که مسبب وضع موجود هستند، به جای مرور اشتباهات گذشته و تلاش برای اتخاذ سیاست‌های متفاوت، همچنان بر مواضع نادرست خویش پافشاری می‌نمایند و گمان می‌کنند با اجرای پروژه‌هایی در راستای تقویت و تبلیغ زبان فارسی و سرکوب و تحقیر زبان‌های غیرفارسی، از نهاد ریاست‌جمهوری و وزارت آموزش و پرورش گرفته تا فرهنگستان زبان پارسی و صدا و سیما، می‌توانند جلوی سیل خروشان مطالبات زبان مادری در کشور را بگیرند! غافل از اینکه آنها بیش از چهل سال است در باتلاقی که یکصد سال پیش اربابان رضاخان برایش کندند دست و پا می‌زنند و هرچه بیشتر تقلا کنند بیشتر در این منجلاب فرو خواهند رفت و این سیل بنیان‌کن مطالبات مردمی است که بزودی نه تنها بنیان‌های استبداد زبانی، بلکه بنیان‌های استبداد حکومتی را نیز برخواهد کند و آنها را در همان باتلاق تاریخی به گور خواهد سپرد!