مختصری از بیوگرافی علیرضا فرشی فعال مدنی و حقوق زبانی آذربایجان

گادتب: علیرضا فرشی استاد اخراجی دانشگاه و فعال شناخته شده مدنی و حقوق زبانی آذربایجان، متولد ۲۵ مهر ماه ۱۳۵۷ در روستای یئکن شهرستان مرند می باشد.

به گزارش صفحه اینستاگرامی “abbas_lisani”، آقای فرشی فرزند سوم از خانواده (۳ خواهر و ۱ برادری) بوده که در اوان کودکی از حضور پدر محروم می شود. پدرش بهمن فرشی در ۲۲ اسفند ۱۳۶۳ در جنگ ۸ ساله ایران و عراق در عملیات بدر به درجه شهادت نائل می آید.

وی در سایه مادرش، به سال ۱۳۶۵ دوره ابتدائی را در زادگاهش و دوره راهنمائی و دبیرستان را به ترتیب در مدرسه راهنمایی فجر انقلاب مرند و دبیرستان نمونه تیزهوشان امام خمینی آذرشهر پشت سر می گذارد.

سپس با شرکت در آزمون کنکور سراسری در سال ۱۳۷۶ با رتبه ۷۸ در رشته کامپیوتر وارد دانشگاه صنعتی شریف می شود. در این دوره است که به خاطر عینیت تبعیضات بر آذربایجانیان و نیز با آشنایی نزدیک از جو حاکم سانترالیستی (مرکزگرایی) توأم با تحقیر و توهین موجود علیه تورکان، به مرحله خوداندیختگی یا در واقع بازگشت به خویشتن ملی روی می آورد. و بصورت خودرأی از فعالیت در بسیج دانشجویی جدا، و در حرفه علمی از سال ۱۳۸۰ به بعد در دفتر مطالعات علمی و فرهنگی دانشگاه، دفتر همکاری های فناوری ریاست جمهوری و شبکه تحلیل‌گران تکنولوژی ایران به فعالیت می پردازد.

در سال ۱۳۸۲ همزمان با فارغ التحصیلی دوره کارشناسی، با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و کسب رتبه ۴ از سهمیه شاهد در گرایش نرم افزار موفق به ورود به دانشگاه تهران می شود. در این مقطع فعالیت های فرهنگی و مدنی آذربایجان محور وی با شدت بیشتری پیگیری می یابد. از آن جمله در مراسم بزرگداشت صفرخان قهرمانیان، مراسم ۲۱ آذر، سالگرد شهادت ستارخان در مزار آن سردار ملی، مراسم گرامیداشت پروفسور زهتابی، بزرگداشت روز جهانی زبان مادری، مراسم فاجعه خوجالی و جیلولوق، گردهمایی سالانه قلعه بابک و… حضور فعالی پیدا می نماید.

در اواخر دوره کارشناسی ارشد با همکاری سایر دوستانش مجموعه «تورک داغچیلار توپلانتی سی» را بصورت هفته ای در دامنه های فرحزاد تأسیس می نمایند. که این برنامه هفتگی با حضور دانشجویان و فعالین مدنی و فرهنگی آذربایجان با اجرای سخنرانی، موسیقی و… مزین می شود.

در دوران دانشجویی اولین دستگیری و بازداشت یک هفته ایش در سال ۱۳۸۳ در مقابل سینما فردوسی تهران را تجربه می کند و دومین بار نیز به سال ۱۳۸۴ در مقابل کلیسای مریم مقدس تهران در اعتراض به دروغ کشتار ارامنه توسط عثمانی ها در ۲۴ آوریل دستگیر و بعد از یک هفته بازداشت در بازداشتگاه اوین به قید کفالت آزاد می شود.

سال ۱۳۸۵، بعد از فارغ التحصیلی دوره کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران، عازم تبریز شده و تا سال ۱۳۸۹ در سمت های عضو هیأت علمی، حق التدریسی و مدیر گروه کامپیوتر در دانشگاه های غیر انتفاعی سراج و دانشوران، فنی دولتی بناب، واحد آزاد هادیشهر، توفارقان، هئشتری و جلفا، پیام نور مرند، دانشگاه بین المللی جلفا و علمی کاربردی ولیعصر تبریز مشغول به فعالیت آکادمیک می شود. که در حین تدریس در اول خرداد ۱۳۸۸ با حضور در پیاده روی همگانی در “شاه گولو”ی تبریز با سردادن شعار «تورک دیلینده مدرسه» دستگیر و با قرار بازداشت موقت به مدت سه ماه به زندان تبریز منتقل و سرانجام بعد از آزادی موقت به قید وثیقه به حبس تعزیری ۶ ماهه محکوم می شود.

نهایتأ با فشار نیروهای اطلاعاتی و امنیتی به دلیل فعالیت های ممتد فرهنگی و مدنی وی، علی الخصوص درخواست اجرایی کردن اصل ۱۵ قانون اساسی، در سال ۱۳۸۹ در راستای تحت ضیق قراردادن اقتصادی، از دانشگاه واحد آزاد اسلامی جلفا در سمت هیأت علمی و مدیر گروه کامپیوتر اخراج می شود. از آنرو در سال ۱۳۹۰، بعد از پایان محکومیت ۶ ماهه فوق الاشاره، به تهران مهاجرت و در حوزه تخصصی خویش همچون توسعه اپلیکیشن های اندرویدی برای گوشی های هوشمند و سایر برنامه نویسی ها همت می گمارد.

با آغاز زندگی دوباره در شهر تهران، باز فعالیت های فرهنگی و مدنی یاد شده بالاخص در حوزه مطالبه تحصیل زبان مادری از قبیل راه اندازی کمپین کتابخانه تورکی در روستاهای دورافتاده آذربایجان، درخواست مجوز برای برگزاری روز جهانی زبان مادری و… کماکان به قوت خود ادامه پیدا می کند. چنانچه در سال ۱۳۹۲ با حضور در مراسم روز جهانی زبان مادری در نسیم شهر تهران با یورش مأمورین امنیتی و اطلاعاتی به همراه سایرین دستگیر و نهایتأ بعد از سه ماه بازداشت در بازداشتگاه امنیتی اداره اطلاعات موصوف به ۲۰۹، موقتأ تا پایان مراحل دادرسی آزاد می شود.

در سال آتی ( ۱۳۹۳ ) در راستای کسب مجوز برای برگزاری مراسم بزرگداشت روز جهانی زبان مادری توسط نیروهای اطلاعاتی در منزل شخصی اش دستگیر و توأم با تفتیش منزل بسیاری از لوازم شخصی و حرفه ای اش ضبط شده و به بازداشتگاه اخیرالذکر انتقال می یابد. علی النهایه بعد از تحمل دو ماه بازداشت به قید وثیقه تا پایان مراحل دادرسی موقتأ آزاد می گردد.

با تشکیل و تجمیع دو مورد از بازداشت فوق الاشاره در یک پرونده در شعبه ۱ دادگاه عمومی و انقلاب بهارستان، وی بابت بازداشت سال ۱۳۹۲، به اتهام تشکیل گروه و دستجات علیه امنیت داخلی و خارجی با استناد به مواد ۴۹۸ قانون مجازات اسلامی- مبحث تعزیرات، و از باب بازداشت دوم به سال ۱۳۹۳ با اتهام اجتماع و تبانی علیه داخلی و خارجی با استناد به ماده ۶۱۰ قانون اخیرالذکر، مجموعأ به تحمل ۱۵ سال حبس تعزیری و از بابت مجازات تکمیلی به تحمل ۲ سال اقامت اجباری در شهرستان باغملک از توابع استان خوزستان محکوم می شود

که هم پرونده های وی به اسامی آقایان اکبر آزاد، بهنام شیخی و حمید منافی نیز هر کدام به تحمل ۱۰ سال حبس تعزیری با اتهام تشکیل گروه و دستجات علیه امنیت داخلی و به ترتیب از بابت مجازات تکمیلی من باب بند الف ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی به اقامت اجباری در شهرستان های دره شهر از توابع استان ایلام، مسجد سلیمان از توابع استان خوزستان و ازنا از توابع استان لرستان محکوم می شوند.

نهایتأ با اعتراض و تجدید نظر خواهی در فرجه قانونی با وکالت آقای سید محمد رضا فقیهی در شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران، حبس تعزیری هر چهار فعال مدنی به ۲ سال تقلیل، لیکن من باب مجازات تکمیلی ابرام می گردد.

بار دیگر  روز ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ در حالی که منتظر نتیجه رأی دادگاه تجدید نظر با موضوعیت فوق بوده با تفهیم اتهام اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور و تبلیغ علیه نظام از سوی شعبه سوم دادسرای مقدس اوین به ریاست هادی صمدپور بازداشت و در ۲۳ فروردین ۱۳۹۹ به قید وثیقه ۴۰۰ میلیون تومانی آزاد می شود.

خاطرنشان شویم در طی این سالیان اموال ضبط شده در سال ۱۳۹۳ از سوی اداره اطلاعات پس داده می شود. لیکن، ۵ ترا کدهای برنامه نویسی به ارزش مالی بالغ بر ۱ میلیارد تومان از اطلاعات کامپیوتری (به نقل از خودشان ) و نیز معنوی وی، همچون عکس پدر مرحومشان بصورت امحا شده تحویل داده می شود.

وی، در ۳۱ تیر ماه ۱۳۹۹ پیرو رأی قطعی شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران به ریاست قاضی بابایی، به همراه آقایان بهنام شیخی و حمید منافی جهت اجرای حکم ۲ سال حبس تعزیری و اقامت اجباری در باغملک از توابع استان خوزستان دستگیر و به زندان اوین منتقل می شوند. سپس بعد از سپری نزدیک به ۲ ماه در زندان اوین به دستور نهادهای امنیتی به زندان تهران بزرگ منتقل می گردد.

نهایتأ، در ۱۱ فروردین ماه ۱۴۰۰ در حین سپری ایام حبس، از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری در مورد پرونده مفتوحه اخیرالاشاره، به تحمل ۳ سال و ۶ ماه از بابت اتهام اجتماع و تبانی علیه نظام و ۸ ماه حبس تعزیری از بابت فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی توأم با مجازات تکمیلی ۲ سال ممنوعیت از عضویت در دستجات، احزاب و گروه های سیاسی و ۲ ماه کار اجباری در سازمان بازیافت زباله های تهران محکوم می گردد. که با وکالت جناب آقای سید محمد رضا فقیهی در شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران به ریاست قاضی احمد زرگر، حکم صادره عینأ تأیید می گردد. لذا با اعاده دادرسی، شعبه یازدهم دیوان عالی کشور در امری کاملأ غیر متعارف و رویه معمول قضائی در عرض ۳ روز پرونده را ثبت و درخواست مورد نظر این فعال مدنی و حقوق زبانی را رد می نماید.

تا زمان تنظیم این گزارش، آقای فرشی با مشکلات ناشی از چشم درد و دیابت که پزشک بیمارستان لقمان بر عدم تحمل حبس با چنین وضعیتی را مورد تأکید قرار داده، اما از ارسال پرونده پزشکی اش به پزشک قانونی و کمیسیون ۳ نفره پزشکی قوه قضائیه کارشکنی و استنکاف به عمل می آید. وی هم اکنون در حال گذراندن حبس تعزیری در زندان تهران بزرگ از بابت فعالیت های حقوق زبانی منجمله اشتراک در مراسم روز جهانی زبان مادری، راه اندازی کمپین کتابخانه ای کتب تورکی در روستاهای آذربایجان و… می باشد.

سازمان عفو بین الملل که بیش از ۶ دهه فعالیت در زمینه روشنگری و پژوهش در زمینه حقوق بشر در سطح جهان را دارد در گزارش اخیر خود که روز ۲۸ تیر۱۴۰۰ منتشر شده بود از مقامات قضایی ایران از جمله محسنی اژه ای رئیس این قوه خواسته بود علیرضا فرشی را فورا و بدون هیچ قید و شرطی آزاد کند.

در‌گزارش این سازمان طی شرح مختصری به نگرانی از وضعیت سلامتی ایشان از جمله مشکلات ناشی از چشم درد و دیابت اشاره گردیده و یادآوری شده است وی امکانات لازم برای تامین سلامتی اش را در اختیار ندارد.

چندی پیش نیز بیش از ۱۸ سازمان حقوق بشری از جمله انجمن حقوق بشر مردم آذربایجان در ایران (آهراز) خواستار آزادی بی قید و شرط این فعال مدنی تورک شدند که جمعیت حقوق بشر ارک نیز با انتشار اعلامیه ای حمایت خویش را از بیانیه اعلام کرده بود.

در آخرین گزارش جاوید رحمان گزارشگر ویژه سازمان ملل در حقوق بشر که طی روزهای آخیر منتشر شده آماده است : ” بنا بر گزارش ها ، آقای فرشی، که به دلیل فعالیت های مسالمت آمیز در روز جهانی زبان مادری در سال ۲۰۱۴ به اتهامات امنیت ملی محکوم و زندانی شده بود، مورد خشونت فیزیکی قرار گرفته بود. علیرغم چندین درخواست علنی برای تحقیق در مورد بدرفتاری و مراقبت های پزشکی، وی تحت درمان قرار نگرفته و از زندان اوین به زندان فشافویه منتقل شده است. همچنین گفته می شود که وی با اتهامات جدیدی در ارتباط با پرونده خود روبرو است.”