ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: کتیبه های بدست آمده در اطراف رود اورخون که بین سالهای ۷۳۵- ۷۳۲ میلادی و به ترکی نوشته شده نشان میدهد که این خط نیز ساخته و پرداخته و اختراع خود ترکان بوده و اقتباس از هیچ خطی نبوده است و در این نظریه اکثر دانشمندان باستانشناس و زبانشناس متفق القولندخط این کتیبه‌ها به «اورخون» مشهور است و در مورد امپراتوری«گؤک ترکها» (ترکان آسمانی) اطلاعات زیادی داده شده است
ترجمه فارسی کتیبه «کول تیگین : من، بیلگه خاقان، مانند خدای آسمان در این زمان [بر حاکمیت] نشستم سخن مرا کاملاً بشنو، بخصوص برادر زاده و پسرم، تمام خویشان و ملتم، بیگهای شادپیت جنوب، بیگهای بویوروک تارقات شمال وتاتار بیگهای نه اوغوز، ملّت! این سخن مرا خوب بشنو و بدرستی گوش فرا دار. تمام ملتها از مطلع آفتاب در شرق، تا زمان ظهر در جنوب، غروب آفتاب در غرب و تا نیمه شب در شمال همه تابع من هستند.
من همه را به نظم در آوردم، اینک حال [مردم این مناطق] بد نیست. تا هنگامی‌که خاقان ترک در گستره «اوتوکن» محکم و استوار بماند ملت مرا غم و ناراحتی نخواهد بود. در شرق تا دشت «شانتونگ» لشکر کشیدم و چیزی نماند تا به دریا برسم، در جنوب تا «دوققوز ارسین» لشکر کشیدم اندکی ماند تا به «تبت» برسم. در غرب هم از رود «اینجی» (سیحون) گذشتم و به «دمیر قاپو» [دربند] لشکر کشیدم. در شمال تا سرزمین «ییر باییرکو» لشکر کشیدم. به همه این سرزمین‌ها رفتم [ولی] هیچ جا بهتر از گستره «اوتوکن» نبود. مکان اصلی ملّت [ما] گستره اوتوکن است. در این مکان ساکن شدم و با ملت چین صلح کردم طلا، نقره، ابریشم پارچه ابریشمی را [ملت چین] بدون زحمت و ناراحتی میدهد. سخن چینیها شیرین و پارچه ابریشمیشان نرم و لطیف است. با سخن شیرین و پارچه‌های ابریشمی‌نرم و لطیف دیگران را گول می‌زند و به خود نزدیک می‌سازد. بعد از آنکه نزدیک شد به بد اندیشی می‌پردازد و بر او چیره می‌گردد.در حفریاتی که در سال ۱۹۷۰ در منطقه «ایسیک گؤل» در قزاقستان صورت گرفت، از داخل قبر شاهزاده‌ای طَبَق نقره‌ای پیدا شد که بر روی آن دو سطر و به خط اورخون و با متن ترکی: «پسرخان در ۲۳ سالگی در گذشت، سر مردم ایسیک به سلامت باد» نوشته شده بود. باستانشناسان شوروی با استفاده از اشعه لیزر از طریق رادیو کربینک، زمان این نوشته را ۵۰۰ سال قبل از میلاد دانستند.از نظر زمانی، بین نوشته دو سطری که در قبر شاهزاده‌ای در منطقه «ایسیک گؤل» قزاقستان پیدا شده با متن کتیبه‌های یئنی سئی و اورخون که در قرن ششم و هشتم میلادی نوشته شده است حدود هزار سال فاصله می‌باشد، خط و زبان هر دو نوشته هم مثل هم است؛ بنابراین، نوشته شدن کتیبه‌های زیادی به خط اورخون و زبان ترکی در طول این هزار سال بسیار محتمل می‌باشد که هنوز از دل خاک بیرون نیامده است!ترکان بعد از خط اختراعی خود یعنی اورخون، با خط اویغوری به کتابت پرداختند و پس از قبول اسلام آثار خود را مثل فارسها و دیگر مسلمانان با الفبای بر گرفته از عرب نگاشتند.
