ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: با آغاز ثبت‌نام مدارس، برخی دانش‌آموزان غیرفارس‌زبان با چالش‌هایی در سنجش اولیه مواجه شده‌اند. گزارش‌هایی از اجرای غیررسمی طرح بسندگی زبان فارسی در برخی مناطق منتشر می‌گردند که می‌تواند مانعی مهم برای ورود برخی کودکان به مدارس باشد. این موضوع اعتراض والدین و فعالان آموزشی را برانگیخته است.
یکی از موارد مطرح‌شده مربوط به «ایلهان شیخی»، کودک ۶ ساله تورک است که به دلیل عدم تسلط کافی بر زبان فارسی، در سنجش اولیه مدرسه دچار مشکل شده است. مسئولان آموزش و پرورش در برخورد با والدین این کودک پیشنهاد داده‌اند تا کودک در جلسات گفتار درمانی شرکت کند. گفتنی است گفتار درمانی به بررسی، تشخیص و درمان اختلالات ارتباطی، اختلالات درکی، اختلالات صوت، تکلم، تلفظ و مشکلات بلع می‌پردازد. به عبارت دیگر با کودکان اتنیکهای غیرفارس، همچون کودکان دارای اختلال برخورد می‌شود. همچنین، گزارش‌هایی از مشکلات مشابه در استان‌های تورک‌نشین و حتی میان خانواده‌های ازبک‌تبار افغانستانی در ایران منتشر شده است.
طرح سنجش سلامت دانش‌آموزان که از سال ۱۳۷۵ اجرا شده، با هدف ارزیابی توانایی‌های جسمی و ذهنی کودکان طراحی شده است. بااین‌حال، برخی کارشناسان معتقدند که در اکثر مناطق کشور، ملاک‌های زبانی نیز به‌طور غیررسمی به این آزمون اضافه شده است. به عبارت دیگر نابسندگی و عدم کفایت زبان فارسی در کودکان غیرفارس، به مثابه یک ناتوانی و مانند مواردی همچون کم‌بینایی، کم‌شنوایی، نارسایی هوشی یا یک اختلال یادگیری برخورد خواهد می‌شود.
برخی کارشناسان آموزشی تأکید دارند که مدارس از دانش‌آموزان غیرفارس‌زبان انتظار دارند که به زبان فارسی مسلط باشند، درحالی‌که اصل ۱۵ قانون اساسی استفاده از زبان‌های قومی در کنار زبان فارسی را مجاز دانسته است. فعالان حقوق کودک هشدار می‌دهند که چنین سیاست‌هایی می‌تواند به نابرابری آموزشی و کاهش انگیزه تحصیلی این دانش‌آموزان منجر شود.
منتقدان پیشنهاد می‌کنند که آموزش پیش‌دبستانی به زبان مادری توسعه یابد تا دانش‌آموزان مهارت‌های لازم برای ورود به مدرسه را کسب کنند. همچنین، خانواده‌ها و فعالان آموزشی خواستار شفاف‌سازی مسئولان در خصوص این رویه‌ها شده‌اند تا اطمینان حاصل شود که هیچ دانش‌آموزی به دلیل زبان مادری از تحصیل محروم نخواهد شد.
با توجه به حساسیت موضوع، این پرسش مطرح می‌شود که آیا اجرای غیررسمی این طرح با اصول عدالت آموزشی سازگار است؟ و آیا سیاست‌های فعلی می‌توانند راهکاری مناسب برای تضمین حق تحصیل همه دانش‌آموزان، فارغ از زبان مادری آن‌ها، ارائه دهند؟
