ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: نوایی تۆرک دونیاسی‌نین ان بؤيوك شاعيرلريندن بيري ساییلير. هرات‌دا دوْغولان بو بؤيوك بيلگین، سیاستچی و شاعیر ، میلادی 15-جی یۆزايلليكده يازيب ياراتميشدير. آما شعرلری جاغاتاي یا اؤزبك تۆرکجه‌سینده اوْلدوغونا گؤره، کتابلاری بيزيم ايچیمیزده اوْخونماز کیمی گؤرونمكده‌دیر. بونون ترسينه اوْلاراق بیر پارا یازارلار و دیلچی‌لر ایچره، یازیلاری اوْخونوب آراشدیریلیر. حتی گئچمیشده بئله، چوْخ آدلی-سانلی اوْلان “سنگلاخ ” سؤزلوگو، اوْنون تۆركجه اوْلان شعر و كتابلارينی، دۆزگونجه‌سینه باشا دۆشوب آنلاماق اۆچون یازیلمیشدیر.
اوْ، تۆركجه شعرلرينده “نوايي” تخلصونو سئچمیشدیر. تۆرک دیلی ادبیاتینی سئومك و دیَر وئریب زنگین‌لشدیرمک دۆشونجه‌سی، اوْنون “مُحاکِمةُ اللُّغَتِيْن” اثرينده آچیق-آیدینجاسینا گؤزه چارپیر. نوایی‌نین هدفی بو کتابدا، تۆرک و فارس دیللری‌نین نئجه‌لیک(کیفیت)لرینی آراشدیرماق و تۆرکجه‌نین فارسجایا اۆستون(ارجح) اوْلماسینی اثبات ائتمکدیر.
اوْ یازیر: «تۆرک دیلی اۆزره اييیجه (ياخشيجا) دۆشوندوم و بو ديلين درين معني‌لرینده فیکره دالدیقدا، گؤزومون اؤنونه، نئچه مین عالَمدن بؤيوك بير عالَم گلدی…. و اوْنون اينجي‌لری، اولدوزلاردان ایشیقلی ایدی.»
نوایی باشقا بیر یئرده: «تۆرک دیلی فارسجایا گؤره، معناني بيان ائتمكده چوْخ گئنیش و گۆجلودور.» سؤزونو، سؤيله‌ییر.
تۆرك ديلي‌نين قايغي‌سيني چکن بو بیلگین و جدّیت ایله کئشیگینده دوران بو یازار و شاعیر، وئردیگی اؤرنکلر ایله تۆرکجه‌نین اۆستونلوگونو گؤسترديكدن سوْنرا، اۆزونو سانکی شاعير و يازارلارا توتاراق بئله سؤيله‌ییر. «تۆرک دیلی‌نین گئنیش‌لیگی بونجا دلیل‌لر ایله ثابت اوْلدو، گرك ایدی کی، بو خلق آراسیندا اوْلان طبع اهلي، اؤز ديللرى دوردوقجا، طبعلرینی اؤزگه دیل ایله ظاهیر قیلمایالار.»
بو سؤزلری نوایی، سانکی بیزیم آنا دیلیمیزین اۆزَرینه یۆروش ائدیلدیگی ایندیکی چاغلارا گؤره سؤیله‌میشدیر. نوایی‌نین اؤلوموندن ۵۰۰ ایل کئچدیگینه باخمایاراق، دئمک ایندیکی چاغیمیزدا، قلم الینه آلان هر شاعیر و یازاریمیزین بوْینونا بؤيوك بير گؤره‌و(وظیفه) دۆشور؛ اوْ دا، نوایی‌نین قایغی‌سینی اله گؤتوروب اۆرکلرینه سالماقدیر.
……………………..
قایناق
محاکمة الغتین، امیر علیشیر نوایی
تصحیح: دوْقتور حسین محمدزاده «دۆزگون»
