ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: آذربایجان دؤولتی ۲-جی قاراباغ محاربه‌سی و ۱ گونلوک آنتی-تئررور تدبیرلری ایله اؤز اراضی بوتؤولویو و سووئرئنلیینی برپا ائد‌رک خوجالینی دا آزاد ائتدی. خوجالی آزاد ائدیله‌ن‌دن بو یانا ائرمنیلرین ۱۹۹۲-جی ایلده فئورالین ۲۵-دن ۲۶-آ کئچه‌ن گئجه تؤرتدیگی سویقیریمین ثبوتلاری دا بیر-بیر تورپاق آلتین‌دان اوزه چیخیر. اصلین‌ده ۱۹۹۲-جی ایلده فئورالین ۲۵-دن ۲۶-آ کئچه‌ن گئجه آذربایجانین خوجالی شهرین‌ده یئر اوزون‌ده تؤره‌دیله‌ن ان دهشت‌لی سویقیریملاردان بیری ائله دونیانین گؤزو قارشیسین‌دا باش وئرمیش‌دی. ائرمنیلر روسییانین کمکی ایله بو آذربایجان شهرینی یئر اوزون‌دن سیلیب و اهالینی سویقیریما معروض قویموشلار. عمومیتله آذربایجان تورک میللتینین سون عصرلرده باشینا گتیریله‌ن بوتون بو فاجعه‌لرین باشین‌دا روسییا دایانیر. روسییانین بؤلگه‌میزه آیاغینین آچیلدیغی گون‌دن آذربایجان تورک میللتینین باشینا گتیریله‌ن بلالار و اونلارا قارشی تؤره‌دیله‌ن سویقیریملار توکه‌نمک بیلمیر. ۱۹۹۲-جی ایلین فئورال آیین‌دا دا میللتیمیزه قارشی تؤره‌دیله‌ن خوجالی سویقیریمی محض روسییانین حمایه‌سی ایله تؤردیلمیش‌دی. فئورالین ۲۵-ده ائرمنی سلاح‌لی قوشونو سووئت اتفاقی دؤورون‌ده خانکندی شهرین‌ده یئرلشدیریلمیش روسون ۳۶۶-جی موتوآتیجی آلایینین زیرئه‌لی تئکنیکاسی و حربی هئیتینین کؤمک‌لیگی ایله خوجالی شهرینه هوجوم ائد‌رک، شهری هر طرف‌دن محاصره‌یه آلدیلار. ائرمنیلر آخشام چاغین‌دان شهری توپلاردان و آغیر زیرئه‌لی تئکنیکادان شدت‌لی آتشه توت‌دولار. هر طرف‌دن محاصره آلینمیش دینج اهالی، اوشاقلار، قادینلار، یاش‌لیلارین بیر حیسه‌سی ائرمنیلرین آتشی نتیجه‌سین‌ده قتل عام ائدیل‌دی. فئورالین ۲۶-ی سحر ساعت ۵-ده شهر تام آلووا بورونموش‌دور. بئله بیر وضعیت‌ده، ائرمنی احاطه‌سین‌ده اولان شهرده قالمیش تقریباً ۲۵۰۰ نفر اهالی یاخین‌لیق‌داکی آغدام رایونونون مرکزینه چاتماق اومیدی ایله شهری ترک ائتمه‌یه مجبور اولموش‌دور. آنجاق شهری یئرله یئکسان ائتمیش ائرمنی قوشونو و روس موتآاتیجی آلایین حرب‌چیلری دینج اهالییه دیوان توتدوب، اونلاری قددارلیقلا سویقیریما معروض قویموشلار.
بوتون بونلاری تؤره‌دن بیر اوووج ائرمنی تئرروریستی ایله یاناشی روسییانین ۳۶۶-جی آلایی ایدی، روس عسگری، روس اوردوسو ایدی. سیویللرله دولو شهری توپ و راکئت آتیشلاری ایله محو ائد‌ن روس اوردوسو داها سونرا ایشگنجه و غارت اوچون ائرمنی دسته‌لرینی شهره بوراخمیش‌دی.
آذربایجانین قدیم خوجالی شهرین‌ده تؤره‌دیله‌ن بو سویقیریمی نتیجه‌سین‌ده رسمی رقملره گؤره، ۶۳ نفری اوشاق، ۱۰۶ نفری قادین، ۷۰ نفری ایسه قوجا اولماقلا ۶۱۳ نفر قددارلیقلا قتل عام ائدیل‌دی. ۸ عائله تامامیله محو ائدیلمیش‌دی. بون‌دان علاوه، ۱۲۷۵ نفر اسیر گؤتورولدو، ۱۵۰ نفرین طالعیی ایندییه کیمی نامعلوم‌دور. بو سویقیریمی زامانی مولکی اینسانلار، او جمله‌دن قادینلار و اوشاقلار خصوصی قددارلیق و آمان‌سیزلیقلا قتله یئتیریلمیش، باشلاری کسیلمیش، یاخود باشلارینین دریسی سویولموش، گؤزلری چیخاریلمیش، حامیله قادینلار سونگو ایله دلیک-دئشیک ائدیلمیش‌دی، قارینلارینی کسیب کؤرپه‌لرینی بئله اؤلدورموشلر. خسارت آلانلاردان ۴۸۷ نفری شیکست اولموش‌دور کی، اونلاردان ۷۶ نفری آزیاشلی ایدی.
ائرمنیلرین روسلارین ماشاسی کیمی آذربایجان تورک میللتینه قارشی سویقیریم سیاستی تاریخی آذربایجان تورپاقلاری حسابینا اویدورما «بؤیوک ائرمنیستان» ایدئیاسینی حیاتا کئچیرمک مقصدیله ایکی یوز ایلده‌ن بری داوام ائدیر و ۱۹۰۵-۱۹۰۶، ۱۹۱۸-۱۹۲۰، ۱۹۴۸-۱۸۵۳، ۱۹۸۸-۱۹۹۳-جو ایللرده بو سویقیره‌م سیاستی نتیجه‌سین‌ده یوز مینلرله گوناه‌سیز آذربایجان‌لی سویقیریمین قوربانی اولموش‌دور. ۱۹۱۸-جی ایلده تکجه گونئی آذربایجانین غرب بؤلگه‌سین‌ده- اورمییا، سالماس و خوی اراضیلرین‌ده ائرمنیلر رسمی ایستاتیستیکایا گؤره ۲۰۰ مین آذربایجان تورکونو سویقیریملا محو ائتمیشلر.
بو گون ده ائرمنیستان فرانسانین، غربین، ائله‌جه ده ایران و هیندیستانین مادی و حربی یاردیملاری ایله یئنی‌دن آذربایجان اراضیلرینی ایشغال ائدیب سویقیریم تؤرتمه‌یه هوسلندیریلیر. لاکین آرتیق گوجو آذربایجان و تورکیه اوردولارینی اؤز قارشیلارین‌دا گؤره بیلرلر. ائرمنیستانین یئنی سویقیریملار تؤرتمه‌سینه مانع اولماق اوچون ایسه آذربایجان تورک میللتینه قارشی تؤرتدیگی سویقیریملارین دا دونیادا تانیدیلماسی بؤیوک اهمیت کسب ائدیر. گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) آذربایجان دؤولتی و تورک میللتینین منافعیی ایستیقامتین‌ده آذربایجان تورکلرینین سویقیریمینین ماهیتینی دونیا سوییه‌سین‌ده تانیدیلماسی اوچون الین‌دن گلنی ائدیر و آذربایجان تورک میللتینی ده بو ایستیقامت‌ده فعال اولماغا چاغیریر.
اژدر تاغی‌زاده
گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) باشقانی
