ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: 1992-جی ایلده فئورالین 25-دن 26-سینا کئچن گئجه آزربایجانین خوجا‌لی شهرینده یئر اوزونده تؤره‌دیلن ان دهشت‌لی سویقیریم‌لاردان بیری تؤردیلیب. ائرمنی‌لر روسیانین کمگی ایله بو آذربایجان شهرینی یئر اوزون‌دن سیلیب و اهالینی سویقیریما معروض قویموش‌لار. عمومیتله آذربایجان تورک میللتی‌نین سون عصرلرده باشینا گتیریلن بوتون بو فاجعه‌لرین باشیندا روسیا دایانیر. روسیانین بؤلگه‌میزه آیاغینین آچیلدیغی گون‌دن آذربایجان تورک میللتی‌نین باشینا گتیریلن بلا‌لار و اونلارا قارشی تؤره‌دیلن سویقیریم‌لار توکنمک بیلمیر. 1992-جی ایلین فئورال آییندا دا میللتیمیزه قارشی تؤره‌دیلن خوجا‌لی سویقیریمی محض روسیانین حمایه‌سی ایله تؤردیلمیشدی. فئورالین 25-ده ائرمنی سلاحلی قوشونو سووئت اتفاقی دؤورونده خانکندی شهرینده یئرلشدیریلمیش روسون 366-جی موتواتیجی آلایینین زره‌لی تئکنیکاسی و حربی هئیتی‌نین کؤمک‌لیگی ایله خوجا‌لی شهرینه هجوم ائده‌رک، شهری هر طرف‌دن محاصره‌یه آلدی‌لار. ائرمنی‌لر آخشام چاغین‌دان شهری توپ‌لاردان و آغیر زره‌لی تئکنیکا‌دان شدت‌لی آتشه توتدولار. هر طرف‌دن محاصره آلینمیش دینج اها‌لی، اوشاق‌لار، قادین‌لار، یاشلی‌لارین بیر حیسه‌سی ائرمنی‌لرین آتشی نتیجه‌سینده قتل عام ائدیلدی. فئورالین 26-سی سحر ساعت 5-ده شهر تام آلووا بورونموش‌دور. بئله بیر وضعیتده، ائرمنی احاته‌سینده اولان شهرده قالمیش تقریباً 2500 نفر اها‌لی یاخین‌لیق‌داکی آغدام رایونونون مرکزینه چاتماق اومیدی ایله شهری ترک ائتمه‌یه مجبور اولموش‌دور. آنجاق شهری یئرله یئکسان ائتمیش ائرمنی قوشونو و روس موتو آتیجی آلایین حربچی‌لری دینج اها‌لییه دیوان توتدوب، اونلاری قدّارلیقلا سویقیریما معروض قویموش‌لار.
بوتون بونلاری تؤره‌دن بیر اوووج ائرمنی تئرروریستی ایله یاناشی روسیانین 366-جی آلایی ایدی، روس عسگری، روس اوردوسو ایدی. سیویل‌لرله دولو شهری توپ و راکئت آتیش‌لاری ایله محو ائدن روس اوردوسو داها سونرا ایشگنجه و غارت اوچون ائرمنی دسته‌لرینی شهره بوراخمیشدی.
آزربایجانین قدیم خوجا‌لی شهرینده تؤره‌دیلن بو سویقیریمی نتیجه‌سینده رسمی رقملره گؤره، 63 نفری اوشاق، 106 نفری قادین، 70 نفری ایسه قوجا اولماقلا 613 نفر قدّارلیقلا قتل عام ائدیلدی. 8 عائله تامامیله محو ائدیلمیشدی. بوندان علاوه، 1275 نفر اسیر گؤتورولدو، 150 نفرین تالعیی ایندییه کیمی نامعلوم‌دور. بو سویقیریمی زامانی مولکی اینسان‌لار، او جمله‌دن قادین‌لار و اوشاق‌لار خصوصی قدّارلیق و آمانسیزلیقلا قتله یئتیریلمیش، باشلاری کسیلمیش، یاخود باشلارینین دریسی سویولموش، گؤزلری چیخاریلمیش، حامیله قادین‌لار سونگو ایله دلیک-دئشیک ائدیلمیشدی، قارین‌لارینی کسیب کؤرپه‌لرینی بئله اؤلدورموش‌لر. خسارت آلانلاردان 487 نفری شیکست اولموش‌دور کی، اونلاردان 76 نفری آزیاشلی ایدی.
ائرمنی‌لرین روس‌لارین ماشاسی کیمی آذربایجان تورک میللتینه قارشی سویقیریم سیاستی تاریخی آذربایجان تورپاق‌لاری حسابینا اویدورما “بؤیوک ائرمنیستان” ایدئیاسینی حیاتا کئچیرمک مقصدیله ایکی یوز ایلدن بری داوام ائدیر و 1905-1906، 1918-1920، 1948-1853، 1988-1993-جو ایللرده بو سویقیرم سیاستی نتیجه‌سینده یوز مین‌لرله گوناه‌سیز آذربایجانلی سویقیریمین قوربانی اولموش‌دور. 1918-جی ایلده تکجه گونئی آزربایجانین غرب بؤلگه‌سینده- اورمیا، سالماس و خوی اراضی‌لرینده ائرمنی‌لر رسمی استاتیستیکایا گؤره 200 مین آذربایجان تورکونو سویقیریملا محو ائتمیش‌لر.
سون دؤورلرده ایسه روسیا ایله یاناشی ایران دا ائرمنی‌لرین آذربایجان تورک‌لرینه قارشی سویقیریمی و ایشغال سیاستینی داوام ائتمه‌یه یاردیم ائدیر. صیرف روسیا و ایرانین مداخیله‌سی ایله 44 گونلوک ایکینجی قاراباغ محاربه‌سینده یئنه ده خوجا‌لی ائرمنی اسیرلیگینده قالدی. گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) آذربایجان دؤولتی و تورک میللتی‌نین منافعیی ایستیقامتینده آذربایجان تورک‌لری‌نین سویقیریمینین ماهیتینی دونیا سویه‌سینده تانیدیلماسی اوچون الین‌دن گلنی ائدیر و آذربایجان تورک میللتینی ده بو ایستیقامتده فعال اولماغا چاغیریر.
اژدر تاغیزاده گونئی آذربایجان دئموکراتیک تورک بیرلیگی (گادتب) باشقانی
