دکتر توحید ملک زاده: آیا بخش آواجیق شهرستان چالدیران، بخش دشتک شده است؟

گادتب: ظاهرا بلی. شهرستان چالدیران یکی از عجیب ترین شهرهای استان آذربایجان غربی می باشد که سالها با هزار ترفند سعی شده اسامی بومی آن به انحا مختلف عوض شود. بخش سیه چشمه که مردمش آنرا قره عینی می خوانند در سال 1375 از شهرستان چالدران جدا شده و شهرستان چالدیران نام گرفت. چالدیرانی که حتی در اخبار آذربایجان غربی آنرا به غلط چالدوران می خوانندش. با ارتقا قره عینی از بخش به شهرستان، دهستانهای آن از جمله دهستان آواجیق نیز ارتقا یافته و نامش تبدیل به زَردَشت شد بطوریکه در آمارگیری سال 1385 نام رسمی این بخش زَردَشت رفت. سالها بعد نام این بخش به مذاق عده ای خوش نیامد و آنرا دشتک نامیدنش. حال بخش دشتک هست با مرکزش شهر آواجیق. همچنین شهرستان چالدیران هست با مرکزش سیه چشمه که مردمانش قره عینی می خوانند. این همه تغییر و تحول در کلمات خاص جغرافیایی منطقه چه چیزی را نشان می دهد؟

اما آواجیق به چه معناست؟ آواجیق به معنای آبادانی یا دشت کوچک، متشکل از آوا یا اووا، در زبان ترکی به مفهوم آبادانی یا محل سکونت می‌باشد و «جیق» پسوند تصغیر می‌باشد که در سایر مناطق ماکو مانند باخچاجیق، قالاجیق و به به جیق نیز وجود دارد. مردم این شهر به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.

این شهر مسکن طایفه آیروم می باشد که نقش بسیار سازنده ای در تاریخ آذربایجان داشتند. این طایفه مدتهای مدیدی در آذربایجان شمال ارس زندگی می کردند و پس از عهدنامه ترکمنچای دسته هایی از آنان وارد ماکو و قره داغ شدند. این دسته ابتدائا در ییلاقات صومای برادوست مابین سلماس و اورمیه مسکون شدند و سپس به آواجیق برگشتند. مزار بوداق خان بزرگ آیرمها امروزه در محال صومای قرار دارد. امروزه آیرومها در شمال و جنوب ارس و همچنین در اطراف آغری داغ، قارص و ایغدیر ترکیه زندگی می کنند.

آیروم ها در دربار قاجار و پهلوی نقش ارزنده ای داشتند و به سبب اینکه مادر و همسر رضاخان از آیرم ها بوده این طایفه در دربار رضاخان ارج و قرب فراوانی داشتند. همچنین سرلشگر محمدحسین آیرم فرمانده لشگر آذربایجان و رئیس پلیس رضاخان. شامیل آیرم از اهالی ایغدیر ترکیه نماینده مردم استانبول در مجلس ترکیه می باشد. به همت آقای مهدی همت زاده کتاب وزین « آواجیق، اونودولموش قهرمانلار دیاری » در سال 1396 چاپ و منتشر شده است که کتابی مونوگرافی گونه درباره تاریخ، جغرافیا ، مشاهیر و  اسناد و احکام مربوط به این خطه تاریخی می باشد..