ادتاج اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی
گادتب: لابلای این بحث به چند واژه در فارسی هم اشاره‌ای مختصر میشود که ناخواسته ابزار و واژه های ترکی را در خود نگه داشته اند و بمانند هزاران واژه‌ی دیگر ترکی، سندی هستند برای نشان دادن نفوذ زبان ترکی در فارسی.
صفت تفصیلی و عالی برای مقایسه چند صفت با همدیگر بکار می رود و به نوعی میزان درجه‌ی برتری صفات در مقایسه با هم را با آن نشان میدهند. در فارسی سه حالت برای درجه‌ی صفات وجود دارد اول خود صفت است و سپس به ترتیب با «تر» و «ترین» ارزش آن بالا می رود برای مثال خوب، خوب تر، خوب ترین. «تر» را اصطلاحا پسوند صفت تفصیلی و «ترین» را پسوند صفت عالی نامگذاری کرده اند.این پسوندها با چسبیدن به انتهای صفت ارزش آنرا بالاتر میبرند.
در انگلیسی صفت تفصیلی با er بعد از صفت و یا more قبل از صفت این امر نشان داده میشود که اولی برای صفات تک هجایی و دومی برای صفات چند هجایی بکار میرود. صفت عالی یا به اصطلاح «ترین» با est بعد از صفت و یا most قبل از صفت که اولی برای تک هجایی و دومی برای چند هجایی بکار می رود نشان داده میشود.
اما در زبان ترکی درجه‌ی ارزش گذاری صفت دارای پنج حالت است که اول خود صفت سپس با پسوند «راق» بعد به ترتیب با پیشوند «داها» ، «لاپ» و در نهایت با پیشوند «ان» (ən) نشان داده میشود.
برای مثال : یاخشی، یاخشی راق، داها یاخشی، لاپ یاخشی ، ان یاخشی.
به نوعی اگر با تر و ترین فارسی مقایسه شود معادل آن در ترکی تر، ترین، ترترین، ترترترین خواهد بود.
البته استفاده‌ی پسوند راق در برخی واژه ها نامانوس بوده کمتر از بقیه عمومیت دارد.
برخی، با شیطنت و تعمدا سعی دارند زبان ترکی آذربایجانی دو سوی ارس را متفاوت از هم نشان دهند در مورد صفت عالی «ان» چنین نظر میدهند که این شیوه متعلق به آنسوی ارس بوده و در جنوب ارس اثری از آن نیست و این اشتباه محض است چرا که بسیاری از لغات در صد سال اخیر در این بخش از آذربایجان بدلیل عدم تحصیل به این زبان و انواع بایکوتها و نبود نشریه و رسانه‌ای منطبق با زبان معیار ترکی آذربایجانی به مرور از دایره لغات فرهنگ عامه مردم خارج شده است اما غافل از آنکه همین واژه ها در لابلای بسیاری از لغات هنوز هم باقی مانده و حتی وارد فارسی شده و در زبان فارسی ناخواسته برای ما ترکها، نگهداری شده است.
پیشوند «ان» از این دسته واژه هاست.
این واژه از ترکی وارد فارسی شده هنوز هم کاربرد دارد به چند نمونه از واژه هایی که پیشوند «ان» برای بالا بردن میزان شدت گرفته اند توجه فرمایید.
«بار» که در اصل، خود واژه ای ترکی است و شکل تغییر یافته وار است و همچنین فعل «باریندیرماق» به معنای وزن دادن شکل فعلی این واژه است با همان معنای رایج در فارسی وقتی پیشوند «ان» را بخود میگیرد واژه‌ی انبار را میسازد به معنای محلی که بار بسیار در آن نگهداری میشود.
همچنین است واژه‌ی دود که با این پیشوند تبدیل به اندود میشود به معنای لایه ای ضخیم از دود که مجازا به هر گونه لایه ی ضخیم اضافی بر جسمی دیگر اطلاق میشود.
از افعال اصلی در فارسی «بریدن» است بن مضارع آن یعنی «بر» با پیشوند «ان» بشکل انبر به معنای وسیله ای که بسیار برنده است در می آید. برخی از واژه ها در فارسی هم وجود دارند که ان جزو ذات کلمه است و پیشوند محسوب نشده، خارج از موضوع بحث ما هستند. مانند انجیر.
برای نشان دادن صفات تفصیلی و عالی بجای استفاده از تر و ترین فارسی از ابزار ترکی خودمان استفاده کنیم چرا که دامنه‌ی ارزش گذاری در آن بیشتر است.
